آيات استدراج

آيات استدراج

(آيات بيانگر عذاب‌ تدريجى گناهکاران)

استدراج در لغت به معناى نزديک شدن و نزديک کردن، و در اصطلاح به معناى پايين آوردن تدريجى درجات يك فرد است، تا جايى که بدبختى‌اش به نهايت برسد و در ورطه هلاکت بيفتد. هرگاه خداى تعالى بخواهد با کسى چنين کند پياپى به او نعمت مى‌دهد. شخص نيز به مقدار آن نعمت، سرگرم و از سعادت خود غافل شده، در شکر آن کوتاهى و کم‌کم خداى صاحب‌نعمت را فراموش مى‌کند. خداوند پس از اعطاى نعمت، به او مهلت مى‌دهد تا سرانجام به کيفر برسد؛ از اين رو استدراج با امهال همراه است.

واژه استدراج در دو آيه از قرآن کريم به صورت فعل به کار رفته است که به آن‌ها آيات استدراج مى‌گويند که عبارتند از:

1. آيه 182 سوره اعراف:((وَالَّذِينَ كَذَّبُواْ بِآيَاتِنَا سَنَسْتَدْرِجُهُم مِّنْ حَيْثُ لاَ يَعْلَمُونَ) ؛ )و كسانى كه آيات ما را تكذيب كردند به تدريج از جايى كه نمى‌دانند گريبانشان را خواهيم گرفت .

2. آيه 44 سوره قلم:((فَذَرْنِى وَمَن يُكَذِّبُ بِهَذَا الْحَدِيثِ سَنَسْتَدْرِجُهُم مِّنْ حَيْثُ لَا يَعْلَمُونَ) ؛ )پس مرا با كسى كه اين گفتار را تكذيب مى‌كند واگذار به تدريج آنان را به گونه‌اى كه در نيابند [گريبان] خواهيم گرفت.

ولى نويسنده کتاب التمهيد فى علوم القرآن 24 آيه از آيات قرآن را برمى‌شمارد که يا به تصريح يا به تلويح و اشاره، بر استدراج دلالت دارند:

آيات 182 و 183سوره اعراف؛ آيات 44 و 45سوره قلم؛ آيات 178، 196و 197سوره آل‌عمران؛ آيه 32 سوره رعد؛ آيات 44 و 48سوره حج؛ آيه 44 سوره انعام؛ آيه 85 سوره توبه؛ آيه 48 سوره هود؛ آيات54 تا 56 سوره مؤمنون؛ آيه 3 سوره حجر؛ آيه 46 سوره مرسلات؛ آيات 15 تا 17 سوره طارق؛ آيات 33 تا 35 سوره زخرف.