اسم الکتاب : فرهنگ نامه علوم قرآن المؤلف : دفتر تبلیغات اسلامی الجزء : 1 صفحة : 2761
سوره اقتربت
سوره قمر
(سوره اقتربت)
(پنجاه و چهارمين سوره قرآن)
آيه اول به «شقالقمر» و دوپاره شدن ماه بنا به درخواست مشرکان از پيامبر اسلام (ص)
به عنوان معجزه و نشانهاى از قدرت خدا اشاره کرده و نام سوره نيز از همين آيه گرفته
شده است.
اين سوره به جز دو آيه از آخرش كه متقين را وعده بهشت و حضور در نزد خداى
تعالى مىدهد بقيه آياتش يكسره به انذار، تهديد، و بيم دادن دروغگويان بهانهجو پرداخته
و از هلاکت امتهاى تکذيبکننده گذشته، همچون: قوم نوح، عاد، ثمود، لوط و آلفرعون
شاهد آورده است.
خداوند در اين سوره نخست به معجزه شق القمر اشاره مىكند، كه رسول خدا
(ص) آن را به خاطر مطالبه قومش آورد. و سپس مىفرمايد كه: همان قوم او را ساحر خواندند،
و نبوتش را تكذيب نموده هم چنان هواهاى نفسانى را پيروى كردند، با اين كه خبرهاى تكان
دهندهاى از اخبار روز قيامت و از داستانهاى امم منقرض شده در گذشته بگوششان خورد.
آن گاه دوباره به نقل پارهاى از آن داستانها بر مىگردد، اما پيداست
كه با خشم و عتاب آنها را نقل مىكند و بد حاليشان در روز قيامت هنگام بيرون شدن از
قبرها و حضورشان را براى حساب خاطرنشان مىسازد.
و سپس به داستان هايى از قوم نوح، عاد، ثمود، قوم لوط، و دودمان فرعون،
و عذابهاى دردناكى كه به خاطر تكذيبشان پيامبران را بر سر آنان آمد، پرداخته، مىفرمايد:
قوم پيامبر اسلام نزد خدا عزيزتر از آنان نيستند، و ايشان هم مانند آنها نمىتوانند
خدا را عاجز سازند، و در آخر همانطور كه گفتيم سوره را با بشارت به متقين ختم مىكند.
ويژگيهاى سوره قمر:
1. داراى 55 آيه، 342 کلمه و 1420، 1423 يا 1470 حرف است.
2. در ترتيب نزول، سى و هفتمين و در قرآن کريم پنجاه و چهارمين سوره است.
3. پس از سوره طارق و پيش از سوره ص، در مکه پيش از هجرت نازل شد؛ به جز
آيات 44 تا46 که در مدينه نازل شدهاند.
4. از نظر کمّيّت، از سورههاى مفصّل قرآن و از نوع طوال آن و شامل حدود
نيم حزب قرآن است.
5. گفته شده آيه 6 اين سوره با آيه سيف نسخ شده است.
واژه «قمر» 27 بار در قرآن به کار رفته است. در آيه اول اين سوره به معجزه
بزرگ پيامبر اکرم (ص) «شق القمر» و دو نيم شدن کره ماه اشاره شده است.
مطالب مهم سوره:
1. معجزه شقالقمر؛
2. کيفيت حشر کافران و سرنوشت نيکوکاران و بدکاران؛
3. بخشهايى از تاريخ پرماجراى حضرت نوح (ع) ؛
4. بخشهايى از تاريخ اقوام و ملتهاى گذشته همچون قوم عاد، ثمود، لوط
و آل فرعون؛
5. آسانفهمى قرآن؛
6. ثبت و ضبط دقيق تمام اعمال و رفتار بشر براى محاسبه در جهان ديگر.
نيز ر.ک: اسامى سوره قمر.
[1]طباطبايي ، محمد حسين ، 1281 - 1360;الميزان
في تفسير القرآن;جلد19;صفحه 55
[2]راميار ، محمود ، 1301 - 1363;تاريخ قرآن;صفحه
587
[3]سيوطي ، عبد الرحمان بن ابي بكر ،
849 - 911ق.;الاتقان فى علوم القرآن;جلد1;صفحه 195و(41-42)
[4]جمعي از محققان;علوم القرآن عندالمفسرين;جلد1;صفحه
315
[5]هاشم زاده هريسي ، هاشم ، 1317 -;شناخت
سوره هاى قرآن;صفحه 403
[6]فيروز آبادي ، محمد بن يعقوب ، 729 -
817ق;بصائرذوى التمييزفى لطائف الكتاب العزيز;جلد1;صفحه 445
[7]زركشي ، محمد بن بهادر ، 745 - 794ق;البرهان
فى علوم القرآن(باحاشيه);جلد1;صفحه 193
[8]مكارم شيرازي ، ناصر ، 1305 -;تفسير نمونه;جلد23;صفحه
3
اسم الکتاب : فرهنگ نامه علوم قرآن المؤلف : دفتر تبلیغات اسلامی الجزء : 1 صفحة : 2761