اسم الکتاب : فرهنگ نامه علوم قرآن المؤلف : دفتر تبلیغات اسلامی الجزء : 1 صفحة : 273
آيه 098 شعراء
آيه رد مُشبّهه
(آيه 098 شعراء)
(آيه 98 شعراء، در باره اعتقاد باطل مشرکان
در يکسان انگاري بتها با خداوند)
زرکشي در البرهان به سه آيه متوالي در
قرآن (آيات 98 تا 100 سوره شعراء) اشاره ميکند که آيه اول، رد بر عقيده مشبهه، آيه
دوم ردّ بر عقيده مجبره، و آيه سوم ردّ بر عقيده مرجئه است:((إِذْ نُسَوِّيكُمْ بِرَبِّ الْعالَمِينَ)وَ ما أَضَلَّنا إِلاَّ الْمُجْرِمُونَ(فَما لَنا مِنْ شافِعِينَ) ؛ )«چون شما را با پروردگار عالميان برابر مىشمرديم. اما كسى جز مجرمان ما
را گمراه نكرد. (افسوس كه امروز) شفاعت كنندگانى براى ما وجود ندارد».
اين آيات و آيات قبل و بعد از آن، به
گفتگوهاى سرزنش بار و عتاب آميزى كه با گروهي گمراه و اهل دوزخ مىشود پرداخته است:
«و به آنها گفته مىشود كجا هستند معبودهايى را كه پيوسته عبادت مىكرديد؟
آيا آنها در برابر اين شدائد و سختيها كه اكنون با آن روبرو هستيد شما را يارى مىكنند؟
! يا مىتوانند كسى را به يارى شما دعوت كنند، و يا حتى كسى به يارى خود آنها مىآيد"؟
! در اين هنگام همه معبودان را جمع كرده با عابدان گمراهشان به دوزخ مىافكنند، و همچنين
لشكريان ابليس عموماً. آنها (عابدان گمراه) در جهنم به مخاصمه و جدال پرداخته، مىگويند:
به خدا سوگند ما در گمراهى آشكارى بوديم، زيرا شما معبودان دروغين را با پروردگار عالميان
برابر مىپنداشتيم! اما هيچكس ما را گمراه نكرد مگر مجرمان، (ولى افسوس كه امروز) شفاعت
كنندگانى براى ما وجود ندارد، و نه دوست گرم و پر محبتى (كه بتواند ما را يارى كند)
اگر بار ديگر به دنيا برگرديم از مؤمنان خواهيم بود!» (شعراء//92-102) .
مشبّهه، وصف عموم فرقه هايي است که خدا را به مخلوق تشبيه ميکنند. از
آنجا که در آيه 100 سوره شعراء، مشرکان به دليل يکسان انگاري و تشبيه معبودان باطل
به خداي واحد مورد سرزنش واقع شدهاند، اين آيه را ردّ بر عقيده مشبهه دانستهاند.
[1]زركشي ، محمد بن بهادر ، 745 - 794ق;البرهان
فى علوم القرآن(باحاشيه);جلد1;صفحه 255
[2]شهرستاني ، محمد بن عبد الكريم ، 479
- 548ق.;الملل و النحل;جلد1;صفحه 118
[3]مكارم شيرازي ، ناصر ، 1305 -;تفسير نمونه;جلد15;صفحه
270
اسم الکتاب : فرهنگ نامه علوم قرآن المؤلف : دفتر تبلیغات اسلامی الجزء : 1 صفحة : 273