اسم الکتاب : فرهنگ نامه علوم قرآن المؤلف : دفتر تبلیغات اسلامی الجزء : 1 صفحة : 2683
سوره 064
سوره تغابن
(سوره 064)
(شصت و چهارمين
سوره قرآن)
«تغابن» به معناى گول خوردن، حسرت، احساس خسارت
و پشيماني، يکى از نامهاى روز قيامت است که در آيه 9 اين سوره آمده است؛ زيرا در قيامت
گروهى از انسانها از اينکه براى حيات ابدى آن جهان عمل صالحى ذخيره نکردهاند يا
گناه و معصيت و فساد همراه آوردهاند، احساس ضرر و خسران مىکنند و حسرت و افسوس مىخورند.
در آيه 9 از رستاخيز به «يومالتغابن» ياد مىکند.
در اين سوره، بسيار به «انفاق» تشويق مىکند تا انسان مفتون اموال و اولاد نشود و در
قيامت مغبون و زيانکار نباشد؛ از اين رو، «تغابن» نام گرفته است.
اين سوره از نظر سياق و نظم شبيه به سوره حديد
است، و گويى خلاصهاى از آن است، و غرض سوره اين است كه مؤمنين را تشويق و تحريك كند
كه در راه خدا انفاق كنند، و غرض ديگرش اين است كه ناراحتىها و تاسفهايى كه در اثر
هجوم مصائب در دلهاشان نشسته برطرف سازد، و نويد دهد كه اگر در راه ايمان به خدا و
جهاد در راه او و انفاق در آن راه مشقاتى را متحمل مىشوند، همه به اذن خدا است.
و آياتى كه در صدر سوره واقع شده جنبه مقدمه و
زمينهچينى براى بيان اين غرض را دارد، در آن آيات بيان مىكند كه اسماى حسنا و صفات
علياى خدا اقتضا مىكند كه براى بشر بعث و بازگشتى فراهم سازد، تا همه به سويش برگردند
و در آن بازگشت اهل ايمان و عمل صالح به سوى بهشت جاودان هدايت شوند، و اهل كفر و تكذيب
به سوى آتش ابدى رانده شوند، پس اين مطالب مقدمه چينى است براى آيات بعد كه مىفرمايد:
بايد خدا و رسول را اطاعت كنيد و بر مصائب و نيز در برابر انفاق در راه خدا خويشتندار
باشيد، بدون اينكه از منع موانع متاثر و از ملامت شماتتگران بيمى به خود راه دهيد.
ويژگيهاى سوره تغابن:
1. هجده آيه، 241 کلمه و 1070 يا 1091 حرف دارد.
2. در ترتيب نزول، يکصد و هشتمين سوره است و پس
از سوره تحريم و پيش از سوره صف فرود آمد، و در ترتيب مصحف شريف، شصت و چهارمين سوره
است.
3. پس از هجرت در مدينه نازل شد و سورهاى مدنى
بهشمار مىآيد؛ مگر آيات 14 تا 18 که گفتهاند مکى است. برخى از مفسران قائلند که
اين سوره مکى است.
4. از نظر حجم از سورههاى مفصّل و از گروه طوال
آن به شمار مىآيد که بخشى از يک حزب قرآن را تشکيل مىدهد.
5. ششمين سوره از سورههاى مسبّحات است.
6. فقط يک آيه ناسخ دارد و هيچ آيه منسوخى ندارد.
مطالب برجسته اين سوره:
1. تسبيح خداوند توسط موجودات عالم؛
2. اشاره به خلقت زمين و آسمان؛
3. وسيله بودن مال، زن و فرزند براى آزمايش انسان؛
4. معاد و ترسيم سرنوشت نيکوکاران و بدکاران.
[1]طباطبايي ، محمد
حسين ، 1281 - 1360;الميزان في تفسير القرآن;جلد19;صفحه 294
[2]فيروز آبادي
، محمد بن يعقوب ، 729 - 817ق;بصائرذوى التمييزفى لطائف الكتاب العزيز;جلد1;صفحه
467
[3]جمعي از محققان;علوم
القرآن عندالمفسرين;جلد1;صفحه 317
[4]زركشي ، محمد
بن بهادر ، 745 - 794ق;البرهان فى علوم القرآن(باحاشيه);جلد1;صفحه 194
[5]راميار ، محمود
، 1301 - 1363;تاريخ قرآن;صفحه 588
اسم الکتاب : فرهنگ نامه علوم قرآن المؤلف : دفتر تبلیغات اسلامی الجزء : 1 صفحة : 2683