سوره 030

سوره روم

(سوره 030)

(سوره سى‌ام قرآن)

خداوند در آغاز اين سوره، از پيروزى روم پس از شکست خوردن از ايران خبر مى‌دهد. اين پيشگويى و حادثه مربوط به صدر اسلام است و در واقع به پيروزى امت مسلمان پس از شکست از دو اَبَرقدرت آن‌روز جهان، نويد مى‌دهد و تقويتى است براى مسلمانان آن‌روز که مورد آزار مشرکان مکه قرار داشتند، و آينده‌اى تابناک را در افق حيات بشرى نشان مى‌دهد.

بعد از بيان اين نويد و وعده به مسلمانان، منتقل مى‌شود به وعده‌گاه اكبر كه قيامت و يوم الوعدش گويند، روزى كه تمامى افراد و اقوام در آن روز به سوى خدا بازمى‌گردند، آن گاه به استدلال بر مساله معاد پرداخته، سپس كلام را به آيات ربوبيت معطوف مى‌دارد و صفات خاصه خدا را برمى‌شمارد، و در آخر، سوره را با وعده نصرت به رسول گرامى‌اش ختم مى‌كند، و در فرا رسيدن اين وعده تاكيد بليغ نموده و مى‌فرمايد: فَاصْبِرْ إِنَّ وَعْدَ اللَّهِ حَقٌّ وَ لا يَسْتَخِفَّنَّكَ الَّذِينَ لا يُوقِنُونَ؛ صبر كن كه وعده خدا حق است، و كسانى كه يقين ندارند تو را در كارت سست نسازند. در چند آيه قبل نيز فرموده بود: كانَ حَقًّا عَلَيْنا نَصْرُ الْمُؤْمِنِينَ‌؛ يارى ما براى مؤمنين حقى است بر ما.

پس معلوم شد كه غرض سوره وعده دادن قطعى خدا به يارى دين است، و اگر قبل از بيان اين غرض، مساله وعده غلبه روم را در چند سال بعد ذكر كرد، براى اين است كه مؤمنين وقتى ديدند كه وعده غلبه روم عملى شد، يقين كنند كه وعده ديگر خدا نيز عملى خواهد شد، و نيز يقين كنند كه وعده آمدن قيامت هم، مانند ساير وعده‌هايش عملى مى‌شود، آرى عقل هر عاقلى حكم مى‌كند كه وقتى خداى تعالى دو تا از وعده‌هايش را عملى كرد ساير وعده‌هايش نيز عملى مى‌شود، و بايد از خطرهايى كه وعده آن را مى‌دهد بر حذر بود.

ويژگي‌هاى سوره روم:

1. داراى 65 آيه به عدد مکى و مدنى و شصت آيه به عدد ديگر مکاتب (عدد اخير، مشهور و صحيح‌تر مى‌نمايد) 807، 819 يا 820 کلمه و 3534 يا 3530 حرف است.

2. در ترتيب نزول، هشتاد و چهارمين سوره و سوره سى‌ام قرآن کريم است و پس از سوره انشقاق و پيش از سوره عنکبوت در مکه نازل شد؛ به جز آيه 17 که مدنى است.

3. از نظر کميت از سور مثانى و حدود يک حزب از قرآن است.

4. گفته‌اند يک آيه منسوخ دارد.

مطالب مهم سوره روم:

1. پيشگويى از پيروزى روميان بر ايرانيان؛

2. بيان آيات عظمت خداوند در آسمان و زمين و در وجود انسان‌ها؛

3. بيان توحيد فطرى، پس از ذکر ادلّه آفاقى و انفسى؛

4. شرح و تبيين حالات افراد بى‌ايمان و گنهکار؛

5. اشاره به بخشى از قوانين و سنت‌هاى الهى در جامعه؛ مانند قانون زوجيّت و مودّت.