اسم الکتاب : فرهنگ نامه علوم قرآن المؤلف : دفتر تبلیغات اسلامی الجزء : 1 صفحة : 2143
حصر قرائات
حصر قرائات
(محصورکردن قرائت قرآن در چند قرائت معيّن
و مشخّص)
انحصار قرائات قرآنى نتيجه و معلول اقدامى
آيندهنگرانه بود که در سالهاى 25 -30 ق يعنى در نخستين دهههاى پس از رحلت پيامبر
بزرگ (ص) صورت پذيرفت و همه صحابه و معلمان بزرگ قرآن آن را تأييد کردند.
در آغاز قرن سوم هجرى انحصار قرائات قرآنى
ظهور و بروز بيشترى يافت و به گواهى منابع کهن، روند تاريخى انحصار قرائتهاى قرآنى
تا آنجا شتاب گرفت که در هر منطقه، تنها يک قرائت شهرت يافت؛ چنانکه در مدينه فقط
قرائت نافع، در مکه قرائت ابنکثير، در بصره قرائت ابوعمرو و قرائت شاگردش يعقوب حضرمي،
در شام قرائت ابنعامر، و در کوفه قرائت عاصم و نيز قرائت حمزه (جمعاً هفت قرائت) رواج
داشت و بيشتر قاريان در غالب حوزههاى قرائت و محافل قرآن بر قرائت اين قاريان بزرگ
اتفاق نظر و عمل داشتند.
بنابراين، انحصار قرائتهاى قرآنى در
هفت قرائت و چهارده روايت که در آغاز قرن چهارم به صورت مشخصترى مطرح شد و کم و بيش
نزد مردم مقبوليت يافت و در نيمه اول قرن پنجم قطعى و فراگير شد در حقيقت، دنباله و
پيامد يک جريان مستمر پيشين بوده است.
نظر ديگر آن است که انحصار قرائتهاى
قرآنى به هفت قرائت و چهارده روايت را ناشى از طرح تسبيع سبعه و تحت تأثير رواج تأليف
کارساز ابنمجاهد يعنى «السبعه» دانستهاند.
البته بر اين قول شايع اشکال و تأمل بسيار وارد است و جاى تحقيق دارد.
نيز ر.ک: قراء سبعه؛ قرائات سبع.
[1]لساني،محمدعلي;قراءسبعه وبررسى قراءات
ايشان(پايان نامه);صفحه (102-108)
[2]سيوطي ، عبد الرحمان بن ابي بكر ،
849 - 911ق.;الاتقان فى علوم القرآن;جلد1;صفحه (80-81)
[3]صالح ، صبحي ، 1926 -;مباحث فى علوم القرآن;صفحه
(248-249)
[4]معرفت ، محمد هادي ، 1309 -1385.;التمهيد
فى علوم القرآن;جلد2;صفحه 209
[5]حجتي ، محمد باقر ، 1311 -;پژوهشى درتاريخ
قرآن كريم;صفحه 250
اسم الکتاب : فرهنگ نامه علوم قرآن المؤلف : دفتر تبلیغات اسلامی الجزء : 1 صفحة : 2143