حروف مضغوط

حروف قلقله

(حروف مضغوط)

(حروف داراى صفت قلقله (رها شدن صداى حرف از مخرجش در حال سکون) )

«قلقله» يکى از صفات فرعى حروف و در لغت به معناى اضطراب و جنبش و در اصطلاح به معناى رهاشدن صداى حرف از مخرجش در حال سکون است.

حروف داراى اين صفت را «حروف قلقله» مى‌گويند، و عبارتند از: (ق - ط - ب - ج - د) که براى سهولت يادگيرى در عبارت «قطب جد» جمع شده‌اند. اگر يکى از اين 5 حرف در کلمه‌اى قرار بگيرند به شرطى که ساکن باشند قابل تلفظ نيستند و لذا براى سهولت تلفظ، کمى آنها را متمايل به حرکت مي‌کنند. در «ق» و «ط» ميل به ضمه مي‌دهند تا استعلاى آنها حفظ شود و ما بقى ميل به کسره يا فتحه داده مي‌شود.

علت پديده قلقله را اجتماع دو صفت جهر و شدت در حروف مزبور مى‌دانند.

برخى معتقدند سه حرف «همزه»، «ت» و «ک» نيز صفت قلقله دارند که گويا با توجه به مجموع صفات حروف، اين مطلب صحيح نيست.

حروف قلقله را حروف «مضغوطه» نيز خوانده‌اند.