جامع قرائات

جامع قرائات

(قاريِ جمع‌کننده بين قرائت‌هاى مختلف هنگام قرائت)

«جامع قرائات» يعنى کسى که قرائت‌هاى مختلف را گردآورى و همه را هنگام تلاوت اِعمال مى‌کند؛ چه به روش مردم مصر که به جمع حرفى است و چه به روش مردم شام که به روش جمع وقفى است.

ابوالحسن قيجاطى براى جامع قرائت‌ها شرط‌هايى تعيين کرده که حاصل آن پنج شرط به شرح ذيل است:

1. نيکويى وقف؛

2. حسن شروع؛

3. زيبايى اداى کلمات؛

4. عدم ترکيب؛ يعنى هر گاه قارى خواندن آيه‌اى را شروع کند، تا آن آيه را به پايان نرساند، نبايد آن را به قرائت راوى ديگر بخواند؛

5. رعايت سلسله‌مراتب قاريان برحسب همان ترتيبى که مؤلفان در کتاب‌هاى خود نقل کرده‌اند؛ مثلاً بايد قرائت نافع را پيش از قرائت ابن‌کثير، و قرائت قالون را پيش از قرائت ورش آغاز کند.

ابن‌جزرى مى‌گويد: حق اين است که مورد پنجم شرط نيست، بلکه مستحب است.

گروهى از راويان هنگام جمع قرائت‌ها تناسب را رعايت و ابتدا از قصر شروع مى‌کردند و سپس به مرتبه بالاتر آن مى‌رسيدند، که درجه مدّ است و يا ابتدا اشباع را آغاز مى‌کردند و سپس قصر را.

ابن‌جزرى مى‌افزايد: هر کس مى‌خواهد بين قرائت‌ها جمع کند واجب است در حروف مورد اختلاف، نظر و تأمل کند که در ريشه و اصل کدام‌يک اختلاف است و کدام‌يک در فروع متفاوتند، و آن‌جا که تداخل ممکن باشد، به وجه واحد اکتفا کند و در جايى که امکان نظر و تأمل نباشد، در صورتى که عطف به پيش از آن با يک کلمه يا دو کلمه يا بيشتر ممکن باشد، بدون آميخته شدن آن کلمات به يکديگر آن‌ها را تکرار کند. اگر عطف زيبا نباشد، بايد دوباره از ابتدا آن جمله را بخواند تا تمام وجوه اختلاف به طور کامل آشکار شود.

نيز ر.ک: جمع حرفى قرائات.