اسم الکتاب : فرهنگ نامه علوم قرآن المؤلف : دفتر تبلیغات اسلامی الجزء : 1 صفحة : 1920
توجيه (بلاغت)
توريه
(توجيه (بلاغت))
(ذکر لفظ مشترک ميان دو معناى دور و نزديک
و اراده معناى دور)
«توريه» يکى از اسلوبهاى بديعى قرآن است که به آن ايهام، تخييل، مغالطه
و توجيه نيز مىگويند.
«توريه» مصدر و در لغت، پوشاندن خبر و آشکار ساختن جز آن، و در اصطلاح
فن بديع آن است که گوينده لفظى مشترک ميان دو معناى قريب و بعيد بياورد و معناى نزديک
را که آشکار است قصد نکند؛ ولى معناى دور را که پنهان است قصد کرده باشد، و شنونده
نيز در وهله نخست گمان مىکند معناى نزديک مقصود گوينده است؛ در حالى که چنين نيست؛
مانند:((وَهُوَ الَّذِى يَتَوَفَّاكُم بِاللَّيْلِ
وَيَعْلَمُ مَا جَرَحْتُم بِالنَّهَارِ) ؛ «و او کسى است که روح شما را در شب (هنگام
خواب) مىگيرد و مىداند در روز چه کردهايد» (انعام// 60) . )
مقصود خداوند از «جرحتم» مفهوم دور آن يعنى همان ارتکاب گناه است.
زمخشرى مىگويد: در علم بيان، باب و فصلى را به دقت و لطافت توريه نخواهى
يافت. توريه بهترين و سودمندترين روش براى تعاطى و تفسير و تأويل متشابهات قرآن و متشابهات
کلمات رسول خدا (ص) است.
توريه بر دو قسم است: 1. توريه مجرده؛ 2. توريه مرشحه.
نيز ر.ک: توريه مجرده؛ توريه مرشحه.
[1]زركشي ، محمد بن بهادر ، 745 - 794ق;البرهان
فى علوم القرآن(باحاشيه);جلد3;صفحه 445
[2]سيوطي ، عبد الرحمان بن ابي بكر ،
849 - 911ق.;الاتقان فى علوم القرآن;جلد3;صفحه (284-285)
[3]بستاني ، بطرس ، 1898 - 1969;محيط المحيط
قاموس مطول للغة العربية;صفحه 967
اسم الکتاب : فرهنگ نامه علوم قرآن المؤلف : دفتر تبلیغات اسلامی الجزء : 1 صفحة : 1920