تنكيت

تنكيت

(انتخاب يک لفظ از ميان چند لفظ به‌منظور رساندن نکته‌اى خاص)

يکى از اسلوب‌هاى بلاغى و بديعى «تنکيت» است؛ يعنى سخنگو براى ايراد مقصود خويش با آن‌که الفاظ متعدد مرادف يکديگر در نظر دارد، به‌منظور نکته‌اى لفظ مخصوصى را بين آن الفاظ برگزيند و از ديگر الفاظ صرف‌نظر کند؛ مانند:((وَأَنَّهُ هُوَ رَبُّ الشِّعْرَى) ؛ «و هم اوست پروردگار ستاره شعرى» (نجم// 49) . )

«شِعري» ستاره‌اى است در پشت «جوزا» که قبيله خزاعه در روزگار جاهليت آن را مى‌پرستيدند.

گرچه خداى متعالى پروردگار همه ستارگان و همه عالم هستى است؛ اما در اين آيه فقط ستاره شعرى ذکر شد است؛ چون مردى از عرب نام ابن‌ابى‌کبشه آن را مى‌پرستيد و به ربوبيت آن معتقد بود و مردم را به پرستش آن دعوت مى‌کرد؛ به همين دليل، خداوند آن را ذکر و از بقيه صرف‌نظر کرد تا مدعى پرستش آن را سرکوب و تقريع کند.