اسم الکتاب : فرهنگ نامه علوم قرآن المؤلف : دفتر تبلیغات اسلامی الجزء : 1 صفحة : 189
آيات يَد الهي
آيات صفت يد
(آيات يَد الهي)
(آيات بيانگر صفت يَد (دست) براى خدا)
واژه يد به طور استعاره در
چند معنا در قرآن به کار رفته است:
1. قلمرو اختيار و ملک:((أَوْ يَعْفُوَ الَّذِى بِيَدِهِ عُقْدَةُ النِّكَاحِ))(بقره/ 237) و(... بِيَدِكَ الْخَيْرُ…)((آلعمران//
26) . )
2. بذل و بخشش و بخل و امساک:(وَقَالَتِ الْيَهُودُ يَدُ اللّهِ مَغْلُولَةٌ غُلَّتْ أَيْدِيهِمْ وَلُعِنُواْ
بِمَا قَالُواْ بَلْ يَدَاهُ مَبْسُوطَتَانِ)(مائده// 64) ؛ يد مبسوطه و يد مغلوله در اين آيه به معناى قدرت و سلطه نيز
مىتواند باشد.
3. مباشرت:((قَالَ يَا إِبْلِيسُ
مَا مَنَعَكَ أَن تَسْجُدَ لِمَا خَلَقْتُ بِيَدَيَّ))(ص// 75) ؛ يعنى مباشر خلقت او خودم بودم و شايد
در اين جا يد کنايه از قوّت و قدرت باشد.
و نيز به معناى کنايى بذل مال، نفرين، عهد بستن، نعمت، اقدام به عملى و… به کار رفته است.
در آيات متعددى يد به خداوند سبحان نسبت داده شده است که به
اين دسته از آيات آيات صفت يد مىگويند.
منظور از صفت يد درباره خداوند، ظهور اراده و قدرت از ناحيه
ذات خداوند و تحت برنامهاى خاص و بر اساس حکمت و مصالح اوست، و اين اراده، قدرت و
سلطه، حاکم، نافذ و قاهر بر هر قدرت و قوّت ظاهرى بندگان است.
و نيز آيات: 71 و 83 سوره يس، 26 و 73 سوره آلعمران، 64 سوره مائده،
88 سوره مؤمنون، 1 سوره ملک، 57 سوره اعراف، 48 سوره فرقان و….
برخي، اين آيات را از آيات متشابه قرآن
شمردهاند.
[1]زركشي ، محمد بن بهادر ، 745 - 794ق;البرهان
فى علوم القرآن(باحاشيه);جلد2;صفحه 85
[2]ابن منظور ، محمد بن مكرم ، 630 -
711ق.;لسان العرب;جلد15;صفحه (437-443)
[3]معرفت ، محمد هادي ، 1309 -1385.;التمهيد
فى علوم القرآن;جلد3;صفحه (129-131)
[4]قرشي بنابي ، علي اكبر ، 1307 -;قاموس
قرآن;جلد7;صفحه (260-262)
[5]مصطفوي ، حسن،1294-1384.;التحقيق فى كلمات
القرآن;جلد14;صفحه (234-240)
[6]طباطبايي ، محمد حسين ، 1281 - 1360;الميزان
في تفسير القرآن;جلد6;صفحه (32-34)
[10]همان;جلد18;صفحه (274-275)
[7]سيوطي ، عبد الرحمان بن ابي بكر ،
849 - 911ق.;الاتقان فى علوم القرآن;جلد3;صفحه (20-21)و14
[8]مكارم شيرازي ، ناصر ، 1305 -;تفسير نمونه;جلد4;صفحه
(449-451)
[11]همان;جلد22;صفحه (44-45)
اسم الکتاب : فرهنگ نامه علوم قرآن المؤلف : دفتر تبلیغات اسلامی الجزء : 1 صفحة : 189