تفسير نو اعتزالي

تفسير معتزليان جديد

(تفسير نو اعتزالي)

(تفسير با رويکرد عقلگرايى افراطى)

برخي از موّلفان علوم قرآني در بيان انواع مکاتب تفسيري و ضمن شرح مکتب تفسيري علمي و اجتماعي، از معتزليان جديد نام ‌برده، مي‌گويند در هند نهضتي به نام معتزليان جديد به رهبري سرسيد احمدخان (1817-1898م) پديد آمد که مانند معتزليان قديم آزادي استنباط را رواج مي‌داد. معتزليان جديد اين فکر را تبليغ مي‌کردند که اسلام نه تنها سنگ راه تمدن نيست، بلکه مبادي آن عالي‌ترين اصول پيشرفت‌هاي عقلي، علمي و اجتماعي است. آن‌ها معتقد بودند قانون هميشگي براي معاملات انساني نمي‌توان وضع کرد و بايد در همه قوانين نظم‌دهنده روابط انساني تجديدنظر شود؛ بنابراين، تشريع ثابت و دائم را ردّ کردند. ايشان درباره حديث، خود را به کلي آزاد کرده و گفتند: حديث مصدري است که جاودان بودن آن سنگ راه آزادي، پيشرفت و تکامل است.

البته اصطلاح «نومعتزليان» امروزه کاربردهاي ديگري هم يافته است که در مباحث کلامي متعرض آن مي‌شوند.