تفاسير قرن يازدهم قمري

تفاسير قرن يازدهم قمري

قرن يازدهم هجرى هم‌زمان با حکومت صفويان در ايران از آن دوران‌هايى است که علم تفسير ميان دانشمندان شيعى به اوج خود رسيد.

در اواخر قرن يازدهم به دليل گرايش به علوم عقلى و فلسفي، تفاسير ارزشمند عقلى را کنار تفسيرهاى روايى مي‌توان ديد؛ ولى بايد گفت تعداد تفاسير آيات‌الاحکام بيشتر از انواع ديگر است. برخى از تفاسير مهم قرن يازدهم از اين قرارند:

1. تفسير آية‌الکرسي، تأليف علامه هندى (م 1011ق)؛

2. مفاتيح‌الإعجاز، اثر ابومحمد محمود بن محمد دهدار، متخلص به عيانى (م 1013ق)؛

3. حاشيه خلخالي (حاشيه بر حاشيه)، تأليف سيد حسن حسينى خلخالى (م 1014ق)، اين تفسير، حاشيه‌اى است بر حاشيه عصام بر تفسير بيضاوي؛

4. تفسيرالقرآن‌الکريم اثر قاسم بن محمد صنعانى (م 1029ق)؛

5. تفاسير حکيم مير برهان الدين محمد باقر استرآبادى معروف به ميرداماد (م 1042ق)، که از اين مجموعه، تفسير سوره توحيد، تفسير سدرة‌المنتهي و تفسير امانت الهي را مي‌توان نام برد؛

6. صوافي‌الصافي اثر ملاّيعقوب بن ابراهيم حويزى بختيارى (م 1147 م) که در يک جلد بزرگ و در سال 1040ق. نگارش يافته است؛

7. نور التوفيق و کشف التدقيق، تأليف محسن بن محمد طاهر قزوينى معروف به ملا محسن نحوى صاحب العوامل فى النحو؛

8. تفسير القرآن الکريم، تأليف ملاّصدرالدين شيرازى (م 1050ق)؛

9. لطايف غيبى و عواطف لاريبي تأليف سيد احمد بن زين‌العابدين حسينى جبل‌عاملي، به روش کلامي؛

10. تفسير شريف لاهيجي، اثر بهاءالدين شيخ محمد بن شيخ على شريف لاهيجى (زنده در سال 1086ق). اين تفسير از هندوستان به دست آمد و اکنون در دسترس است؛

11. تفسير عناية‌القاضى و کفاية‌الراضى على تفسير البيضاوي معروف به حاشيه خفاجي، اثر احمد بن محمد بن عمر خفاجى (م 1069 ق) از دانشمندان اهل‌سنت.

نيز ر.ک: مفسران قرن يازدهم.