تفاسير قرن نهم قمري

تفاسير قرن نهم قمري

تفسير در اين قرن، وارد مرحله جديدى شد، و اغلب تفسيرها در پى مسائل اجتماعى و عموماً در مسائل علمى اجتماعى قرآن سير مي‌کنند؛ مانند:

1. تفسير شيخ ابوالفضل ديلمى فرزند بهاءالدين يوسف ديلمى مرقانى گيلانى (م حدود 800ق) که در دو جلد بزرگ چاپ شده است.

2. مشارق الأمان و لباب حقائق الإيمان نوشته شيخ رضي‌الدين رجب بن محمد بن رجب برسى حلّي، معروف به حافظ برسى (م حدود 815ق) که به تفسير آياتى از قرآن پرداخته که غالب آن‌ها در شأن امام على (ع) هستند.

3. تفسير کبير تأليف جمال‌الدين ابوناصر احمد بن عبدالله بن محمد بن على بن حسن بن متوّج بحراني، معروف به ابن متوّج (م 820ق) که محققانه تأليف گشته، تبحر و فضل خاصى در آن ديده مي‌شود. مفسر، پانصد آيه از آيات تشريعى و حکم فقهى آن‌ها را آورده است.

4. کنز‌العرفان فى فقه‌القرآن به‌قلم شيخ ابوعبدالله شرف‌الدين مقداد بن عبدالله سيورى (م 826ق) . اين تفسير در يک جلد و به زبان عربى و شيوه استدلالى است و در آن از روايات و احاديث ائمه اطهار (ع) بسيار استفاده شده است.

5. مداد‌الافهام اثر خواجه صائن‌الدين على بن محمد بن افضل الدين محمد ترکه، معروف به ابن ترکه اصفهانى (م 830ق) که تفسير آيه((ثمانية ازواج من الضأن اثنين)…)(است و بر مذاق صوفيه نگارش يافته است. )

6. تفسيرطيفور نوشته شيخ عفيف‌الدين طيفور فرزند سراج‌الدين جنيد حافظ (زنده تا سال 876ق) ، در يک جلد، به زبان عربى و به شيوه‌اى کلامى و روايى است.

7. معارج‌السؤول و مدارج المأمول فى تفسير آيات الأحکام (تفسير اللباب) اثر شيخ کمال‌الدين حسن بن شمس الدين محمد استرآبادى (زنده تا حدود 891ق) اين تفسير به آيات‌الاحکام اختصاص دارد. ميرزا حسين نورى آن را بهترين کتاب در تفسير آيات‌الاحکام مي‌داند.

8. تفسير آيات‌الاحکام تأليف شيخ ناصرالدين بن جمال بحرانى (م حدود 850ق) که در شرح و تفسير آيات‌الاحکام نگاشته شده است.

9. الرسالة القرآنية اثر امام احمد ملقب به المهدي‌لدين الله (م 840ق) در يک جلد، به زبان عربى و به مشرب زيديه است.

10. شفاء‌العليل فى شرح الخمس مائة آية من التنزيل تأليف شيخ عبدالله معروف به نجرى (877ق) . اين تفسير در يک جلد به زبان عربى و به تفسير پانصد آيه از آيات قرآن پرداخته است و جنبه فقهى و آيات‌الاحکامى دارد.

از تفسيرهاى اهل‌سنت در اين قرن مي‌توان به نمونه‌هاى ذيل اشاره کرد:

1. تبصير الرحمان و تيسير المنّان اثر على بن احمد بن ابراهيم مهايمى مشهور به مخدوم على مهايمى (م 835 ق) ؛

2. نظم الدرر فى تناسب الآى و السور نوشته برهان الدين ابراهيم بن عمر بقاعى (م 885 ق) ؛

3. الجواهرالحسان فى تفسير القرآن (تفسير ثعالبي) ، تأليف عبدالرحمان بن محمد بن مخلوف ثعالبى (م 875 ق) .

نيز ر.ک: مفسران قرن نهم.