ترجمه قرآن

ترجمه قرآن

(برگرداندن قرآن از عربى به ديگر زبان‌ها)

اصحاب لغت، نظرات گوناگونى درباره ريشه واژه «ترجمه» داده‌اند. بعضى‌ ريشه آن را عربى مى‌دانند؛ اين گروه سه دسته‌اند: 1. برخى مانند فيومى «ترجمه» را از «ترجم» دانسته که چهار حرفى است. 2. برخى چون راغب از «رجم» عربى (به معناى سخن‌گفتن از روى حدس و گمان) گرفته‌اند؛ 3. جمعى چون ابن‌منظور «ترجمان» را هم در ماده «رجم» و هم در ماده «ترجم» آورده‌اند.

بسيارى اين واژه را غيرعربى مى‌دانند؛ ولى در اين که از چه زبانى به فرهنگ عربى راه يافته است، نظرات مختلفى دارند. نفيسى آن را از «ترجمان» دانسته، مى‌گويد: تازيان اين کلمه را از «ترزبان» فارسى گرفته‌اند.

نويسندگان دائرة‌المعارف الاسلامية ريشه آن را «ترجمون» دانسته‌اند.

برخى احتمال داده‌اند از «رجم» کلدانى به معناى افکندن باشد.

به هر حال، ترجمه قرآن عبارت است از تلاش براى برگرداندن و عرضه مفاهيم آيات الهى از زبان عربى به ديگر زبان‌ها.

ترجمه قرآن سابقه‌اى ديرينه دارد؛ ولى در قرن‌هاى معاصر به‌ويژه سده اخير به دليل ضرورت تبليغ دين و نيز شيفتگى و عطش دوستداران قرآن‌کريم و همه طالبان آگاهى از مفاهيم قرآن، ترجمه قرآن مورد توجه بيشتر قرار گرفته است، تا جايى که مخالفت‌هاى شديد برخى علما و محافل اهل‌سنت با ترجمه قرآن راه به جايى نبرد.

به طور کلى مى‌توان ترجمه‌هاى قرآن‌کريم را به دو دسته تقسيم کرد:

1. ترجمه لفظى قرآن؛ 2. ترجمه تفسيرى قرآن.

تقسيمات ديگرى نيز درباره ترجمه عموماً و ترجمه قرآن کريم خصوصاً ذکر شده است؛ چنان‌که نويسنده کتاب قرآن ناطق اقسام ترجمه قرآن‌کريم را چنين توضيح داده است:

1. ترجمه لغوى (صرف ترجمه برخى کلمات که در مقايسه با ساير کلمات کمتر مأنوس است) ؛

2. ترجمه تحت‌اللفظى (ترجمه کلمه به کلمه همه آيات با اثر پذيرى مستقيم از ساختار جمله در زبان مبدأ) ؛

3. ترجمه حرفى (همان ترجمه تحت‌اللفظي؛ اما به شکلى روان‌تر و رساتر) ؛

4. ترجمه ادبى (مانند ترجمه ابوالفضل رشيدالدين ميبدي) ؛

5. ترجمه منظوم؛

6. ترجمه آوايى و آهنگين (مانند: ترجمه آوايى نسفي) ؛

7. ترجمه و حواشي؛

8. ترجمه آزاد يا خلاصة‌التفاسير (مانند ترجمه فارسى مرحوم الهى‌قمشه‌اي) ؛

9. ترجمه پيوسته، تفسيرى و آوايى.

نيز ر.ک: تاريخ ترجمه قرآن؛ حکم ترجمه قرآن.