اسم الکتاب : فرهنگ نامه علوم قرآن المؤلف : دفتر تبلیغات اسلامی الجزء : 1 صفحة : 1450
ترتيب مصحف عبداللهبنمسعود
ترتيب مصحف عبداللهبنمسعود
(ترتيب سورهها در مصحف ابنمسعود)
درباره ترتيب مصحف ابنمسعود تنها دو
منبع اساسى (فهرست ابننديم و الاتقان سيوطى) وجود دارد. در فهرست ابننديم به نقل
از فضل بن شاذان آمده است که تأليف سورههاى قرآن در مصحف ابنمسعود چنين بوده است:
ربک الاعلى 87، والليل اذا يغشى 92، فجر
89، بروج 85، انشقت (انشقاق) 84، اقرأ باسم ربک 96، لا اقسم بهذا البلد 90، والضحى
93، المنشرح لک (انشراح) 94، والسماء والطارق (طارق) 86، والعاديات 100، أرأيت (ماعون)
107، القارعة 101، لميکن الذين کفروا من اهل الکتاب (بيّنه) 98، والشمس وضحيها91،
والتين 95، ويل لکل همزه 104، فيل 105، لايلاف قريش 106، تکاثر 102، انا انزلناه (قدر)
97، والعصر ان الانسان لفى خسر 103، اذا جاء نصرالله 110، انا اعطيناک الکوثر 108،
قل ياايها الکافرون لااعبد ما تعبدون 109، تبت يدا ابىلهب وتب 111و قل هو الله احد
الله صمد 112.
از ابن سيرين نقل است که عبدالله بن مسعود
معوّذتين و فاتحةالکتاب را در مصحفش نمىنوشت؛ ولى به هرحال، در اين نقل تنها نام
105 سوره آمده است.
سوره هايى که در اين ترتيب نيامدهاند
عبارتند از: فاتحه، حجر، کهف، طه، نمل، شورى، زلزله، فلق و ناس.
در ترتيبى که الاتقان به نقل از ابناشته
ذکر کرده، مصحف ابنمسعود داراى شش بخش به شرح ذيل بوده است:
- سور طوال: سورههاى بقره، نساء، آل
عمران، اعراف، انعام، مائده و يونس؛
- سور مئين: برائت، نحل، هود، يوسف، کهف
و…؛
- سور مثانى: احزاب، حج، قصص، طس، نمل و…؛
- سور حواميم: زخرف، سجده، حمعسق، احقاف و…؛
- سور ممتحنات: فتح، حشر، سجده، طلاق و…؛
- سور مفصل: رحمن، نجم، طور، ذاريات و….
در اين ترتيب نيز سورههاى حمد و معوّذتين
نيست. به گفته سيوطى، تعداد سورهها در مصحف وى 112 تا است؛ زيرا او معوّذتين را نمىنوشت.
به هر صورت، مجموع اين سورهها 108 سوره و آنچه ياد نشده، از اين قرار است: فاتحه،
معوذتين، ق، حديد و الحاقة.
نيز ر.ک: مصحف ابنمسعود.
[1]راميار ، محمود ، 1301 - 1363;تاريخ قرآن;صفحه
(356-360)
[2]زنجاني ، ابو عبد الله بن نصر الله ،
1309 - 1360ق.;تاريخ القرآن;صفحه (141-144)
[3]سيوطي ، عبد الرحمان بن ابي بكر ،
849 - 911ق.;الاتقان فى علوم القرآن;جلد1;صفحه (222-224)
اسم الکتاب : فرهنگ نامه علوم قرآن المؤلف : دفتر تبلیغات اسلامی الجزء : 1 صفحة : 1450