اسم الکتاب : فرهنگ نامه علوم قرآن المؤلف : دفتر تبلیغات اسلامی الجزء : 1 صفحة : 1348
تاريخ نزول سور
ترتيب نزول سُوَر
(تاريخ نزول سور)
(چينش سورههاى قرآن به ترتيب نزول)
بين قرآنپژوهان و مفسران درباره ترتيب
نزول سورههاى قرآن اختلاف است. روايات نقل شده در اينباره، سند تامى ندارند و برخى
نيز مقطوعهاند؛ ولى در مجموع، همگونى روايات و انطباق نسبتاً زياد اين ترتيب با حوادث
تاريخى دوران مکه و مدينه مىتواند موجبات اطمينان را فراهم آورد.
يکى از اين موارد نقل، در مقدمه کتاب
المباني - از نويسندهاى بزرگ، اما ناشناخته در مراکش که در سال425ق نگارش تفسير خود
را آغاز کرده - ثبت شده است. سند روايت چنين است: «قالوا اخبرنا ابراهيم
بن يوسف قال حدثنا عمر بن هارون عن عثمان بن عطاء عن ابيه عن ابنعباس». امينالاسلام
طبرسى نيز همان ترتيب را در مجمعالبيان نقل کرده است. سند وى از عمر بن هارون با سند
فوق مشترک است و گويا همان روايت بالا را نقل کرده است. متن روايت منقول وى نيز تفاوتى
ندارد. آنچه در البرهان زرکشى و الاتقان سيوطى نيز نقل شده است، گرچه سندهاى ديگرى
نيز دارد، اما با ترتيب بالا تفاوت اساسى ندارد؛ اين ترتيب به شرح ذيل است:
ترتيب نزول/ نام سوره/ ترتيب فعلى سوره
1/ علق /96
2 / ن والقلم /68
3/ مزمل /73
4/ مدثر/ 74
5/ فاتحه/1
6/ مسد/ 111
7/ تکوير/8
8/ اعلى/ 87
9/ ليل /92
10/ فجر / 89
11/ ضحى /93
12/ انشراح/ 94
13/ عصر/ 103
14/ عاديات/ 100
15/ کوثر/ 108
16/ تکاثر /102
17/ ماعون / 107
18/ کافرون /109
19/ فيل /105
20/ فلق /113
21/ ناس /114
22/ اخلاص/ 112
23/ نجم/ 53
24/ عبس/80
25/ قدر/ 97
26/ شمس/ 91
27/ بروج/ 85
28/ تين/ 95
29/ قريش/106
30/ قارعه/ 101
31/ قيامت/75
32/ هُمَزه/104
33/ مرسلات/ 77
34/ ق/50
35/ بلد/ 90
36/ طارق/ 86
37/ قمر/54
38/ ص/28
39/ اعراف/7
40/ جن/72
41/ يس/36
42/ فرقان/ 25
43/ ملائکه/35
44/ مريم/19
45/ طه/20
46/ واقعه/ 56
47/ شعراء/26
48/ نمل/ 27
49/ قصص/28
50/ اسرى/17
51/ يونس/10
52/ هود/11
53/ يوسف/12
54/ حجر/ 15
55/انعام/6
56/ صافات/37
57/ لقمان/31
58/ سبأ/34
59/ زمر/39
60 / مؤمن/40
61 / فصلت/41
62/ شورى/42
63/زخرف/43
64/ دخان/44
65/جاثيه/45
66/ احقاف/46
67/ ذاريات/51
68/ غاشيه/88
69/ کهف/18
70/ نحل/16
71/ نوح/71
72/ ابراهيم/14
73/ انبياء/21
74/ مؤمنون/23
75/ سجده/32
76/ طور/52
77/ ملک/67
78/ حاقه/69
79/ معارج/70
80/ نبأ/78
81/ نازعات/79
82/ انفطار/82
83/ انشقاق/84
84/ روم/30
85/عنکبوت/29
86/ مطففين/83
87/ بقره/2
88/ انفال/8
89/ آلعمران/3
90/ احزاب/33
91/ ممتحنه/60
92/ نساء/4
93/ زلزله/99
94/ حديد/57
95/ محمد/47
96/ رعد/13
97/ رحمن/55
98/ انسان/76
99/طلاق/65
100/ بيّنه/98
101/ حشر/59
102/ نور/24
103/ حج/22
104/ منافقون/63
105/ مجادله/58
106/ حجرات/49
107/ تحريم/66
108/ تغابن/64
109/ صف/61
110/ جمعه/62
111/ فتح/48
112/ مائده/5
113/ توبه/9
114/ نصر/110
ابراهيم بن عمر بقاعى صاحب کتاب نظم الدرر و تناسق الآيات و السور و همچنين
عمر بن محمد بن عبدالکافي-صاحب کتابى در زمينه قرآن که در قرن پنجم هجرى تاليف کرده
است- تاريخ نزول سورههاى قرآن در مکّه و مدينه را بدين صورت نقل کردهاند:
أ) ترتيب نزول سورههاى مکّى (بر اساس شماره سوره) :
بر اين اساس، تعداد سورههاى مکى 86، و سورههاى مدنى، بالغ بر 28 سوره
مىشود، ليکن اين عدد مورد اتفاق همه قرآن پژوهان نيست و به طور کلى در مکى و يا مدنى
بودن بيش از سى سوره اختلاف هست.
نيز ر.ک: ترتيب سور مکى؛ ترتيب سور مدنى.
[1]معرفت ، محمد هادي ، 1309 -1385.;التمهيد
فى علوم القرآن;جلد1;صفحه 167
[2]سيوطي ، عبد الرحمان بن ابي بكر ،
849 - 911ق.;الاتقان فى علوم القرآن;جلد1;صفحه (96-98)و(42-43)
[3]زركشي ، محمد بن بهادر ، 745 - 794ق;البرهان
فى علوم القرآن(باحاشيه);جلد1;صفحه (193-194)
[4]حاكم نيشابوري ، محمد بن عبد الله ،
321 - 405ق.;معرفة علوم الحديث;جلد1;صفحه (97-99)
[5]راميار ، محمود ، 1301 - 1363;تاريخ قرآن;صفحه
(609-612)
[6]جمعي از محققان;مجله پژوهشهاى قرآنى;جلد3;صفحه
(201-202)
اسم الکتاب : فرهنگ نامه علوم قرآن المؤلف : دفتر تبلیغات اسلامی الجزء : 1 صفحة : 1348