اسم الکتاب : فرهنگ نامه علوم قرآن المؤلف : دفتر تبلیغات اسلامی الجزء : 1 صفحة : 127
آيات قضا و قدر
آيات قضا و قدر
(آيات بيانکننده قضا و قدر الهى)
قضا از ريشه قضي
گرفته شده و به معناى فيصله دادن به کارى (گفتارى يا فعلي، از خداوند يا از بشر) است.
معانى ديگر اين واژه عبارتند از: انجام دادن کارى و فارغ شدن؛ عهد کردن؛ اعلام و خبر
دادن؛ کشتن و ميراندن؛ حکم کردن؛ مقدر و حتم کردن؛ اراده و حکم و الزام که در قرآن
اين واژه در همه اين معانى به کار رفته است.
قَدَر (بر وزن فَرَس) و
قَدر (بر وزن فَلْس) در لغت به معانى "توانايي، قدرت، اندازهگيرى،
آماده سازي، قضا و حکم، تنگ گرفتن و… " است و همه اين معانى نيز در قرآن به کار رفته
است.
اشاعره درباره معناى اصطلاحى قضا و قدر مىگويند: قضا
عبارت است از اراده ازلى خدا به اشيا به ترتيبى که هستند. و قدر يعنى ايجاد
اشيا به قدر و اندازه و ميزان مخصوص و معين.
برخى ديگر گفتهاند: قضا علم اجمالى خداوند به اشيا و موجودات
است و قدر علم تفصيلى او. تعاريف ديگرى نيز براى قضا و قدر ارائه شده است.
آيات دربردارنده مسئله قضا و قدر آيات قضا و قدر ناميده مىشوند؛
مانند: آيه 21 سوره حجر((وَإِن مِّن شَيْءٍ
إِلاَّ عِندَنَا خَزَائِنُهُ وَمَا نُنَزِّلُهُ إِلاَّ بِقَدَرٍ مَّعْلُومٍ) ؛
)و هيچ چيز نيست مگر آنكه گنجينههاى آن نزد ماست و ما آن را جز به اندازهاى
معين فرو نمىفرستيم.
آن گنجينهها و خزائن اشيا که پيش خدا است، قضاى او، و آنچه به اندازه
و مقدار معينى به اين جهان مىفرستد، قدر و تقدير او است.
و همچنين آيات: 51 سوره توبه، 42 سوره انفال، 38 سوره احزاب، 30 سوره دهر
و 29 سوره تکوير نيز به مسئله قضا و قدر اشاره دارد.
[1]طباطبايي ، محمد حسين ، 1281 - 1360;الميزان
في تفسير القرآن;جلد13;صفحه (72-77)و38
[2]معرفت ، محمد هادي ، 1309 -1385.;التمهيد
فى علوم القرآن;جلد3;صفحه (296-314)
[3]قرشي بنابي ، علي اكبر ، 1307 -;قاموس
قرآن;جلد5;صفحه (17-18)و246
[4]مصطفوي ، حسن،1294-1384.;التحقيق فى كلمات
القرآن;جلد9;صفحه (284-288)
اسم الکتاب : فرهنگ نامه علوم قرآن المؤلف : دفتر تبلیغات اسلامی الجزء : 1 صفحة : 127