امعان

ايغال

(امعان)

(ختم کلام به سخن زائد حاوى نکته مفيد)

يکى از اسلوب‌هاى بديعى قرآن که از انواع اطناب نيز شمرده شده، «ايغال» است که به آن «امعان» نيز مى‌گويند.

ابن‌ابى‌الاصبع مى‌گويد: فواصل قرآن به چهار صورت است: تمکين؛ تصدير؛ توشيح؛ ايغال.

«ايغال» مصدر و به معناى سرعت بخشيدن، داخل کردن و مبالغه، و در اصطلاح، پايان دادن کلام به سخن حاوى نکته‌اى مفيد است؛ به طورى که اگر آن سخن هم نبود، معناى جمله تمام بود، ولى آن را براى زيادى مبالغه مى‌آورند.

بعضى از صاحبنظران وقوع ايغال را در قرآن نپذيرفته و آن را مخصوص شعر دانسته‌اند.

مثال ايغال در قرآن:((... يَا قَوْمِ اتَّبِعُوا الْمُرْسَلِينَ)اتَّبِعُوا مَن لاَّ يَسْأَلُكُمْ أَجْرًا وَهُم مُّهْتَدُونَ) ؛ [و] گفت‌اى مردم از اين فرستادگان پيروى كنيد، از كسانى كه پاداشى از شما نمى‌خواهند و خود [نيز] بر راه راست قرار دارند پيروى كنيد (يس// 20 - 21) .

در اين آيه،((وَهُم مُّهْتَدُونَ))ايغال است؛ زيرا بدون آن هم معنا تمام بود؛ چون انبيا هدايت يافته‌اند، و آوردن جمله آخر، براى مبالغه در تشويق و ترغيب ديگران براى تبعيت از آن‌ها است.