اسم الکتاب : فرهنگ نامه علوم قرآن المؤلف : دفتر تبلیغات اسلامی الجزء : 1 صفحة : 1146
الفاظ قسمهاي قرآن
الفاظ قسمهاي قرآن
(الفاظ مورد استفاده در قرآن براى افاده
سوگند)
سوگند، چند رکن دارد که يکى از آنها
ادات قسم است. مقصود از ادات، الفاظ و کلماتى است که با آن، جمله خبرى غيرقَسَمي، به
جمله قَسمى بدل مىشود. در ادبيات فارسى تنها از کلمه (با) استفاده مىشود؛ مانند:
به خدا!، به پيامبر!…؛ اما در ادبيات عرب، واژگان زيادى براى قسم وجود
دارد که برخى از آنها، در قرآن نيامده (مانند: لام، أيم، أيمُن، مَ، مُن و ها) و
برخى از آنها در قرآن به کار رفته است.
مهمترين ادوات قسم در فرهنگ عرب که در قرآن نيز به کار رفتهاند عبارتند
از: با؛ تا؛ واو؛ و کلمه عَمر.
اهل ادب مىگويند اين ادوات هرکدام ويژگىهاى خاصى دارند که برخى از آنها
عبارتند از:
1. حرف «با» حرف اصلى قَسَم است و «واو» جايگزين آن است و حرف «تا» بدل
از «واو» قرار مىگيرد.
2. حرف «با» مىتواند به ضمير نيز متصل شود؛ به خلاف «تا» و «واو» که تنها
در اسم ظاهر بهکار مىروند؛ مانند: «والقرآن»، «والعصر» و «تالله».
3. حرف «تا» مختص اسم مبارک «الله» و در معنا، توأم با تعجب است.
4. آشکارشدن فعل قَسَم منحصر به حرف «با» و بيانگر اصالت اين حرف است.
[1]سيوطي ، عبد الرحمان بن ابي بكر ،
849 - 911ق.;الاتقان فى علوم القرآن;جلد4;صفحه 56
[2]فاكر ميبدي ، محمد ، 1338-;تحليلى برسوگندهاى
قرآن;صفحه 56
اسم الکتاب : فرهنگ نامه علوم قرآن المؤلف : دفتر تبلیغات اسلامی الجزء : 1 صفحة : 1146