اعجاز استدلالي قرآن

اعجاز استدلالي قرآن

(معجزه‌بودن قرآن از جهت شيوه استدلال)

«اعجاز استدلالى» از وجوه اعجاز محتوايى قرآن است. قرآن کريم در نحوه ارائه استدلال به‌گونه‌اى عمل مى‌کند که از عهده يک فرد عادى خارج است.

برخى از ويژگى‌هاى عمده استدلال در قرآن عبارتند از:

1. همگانى بودن خطاب: مخاطبان قرآن همه افراد بشرند؛ افرادى که به لحاظ طبيعت با هم تفاوت بسيارى دارند؛ گروهى اهل قياسند و بر آن جمود دارند، گروهى اهل تعصبند و عده‌اى اهل استدلالند ولى استدلالى بودنشان جداى از فطرتشان نيست. قرآن به‌گونه‌اى استدلال مى‌کند که همه اين افراد را به خضوع در برابر تعاليم خود وامي‌دارد.

2. تکيه بر امور محسوس: روش‌هاى استدلالى قرآن متکى بر امور محسوس و عينى است که هيچ عاقلى در آن ترديد نمى‌کند. از اين جهت، روش استدلال قرآن از روش‌هاى منطقى مانند خطابه، برهان و جدل برتر است.

«نولد» که از بزرگ‌ترين شرق‌شناسان و محققان آلماني، درباره استدلال‌هاى قرآن مى‌گويد: «قرآن به قوه اقناع و نيروى برهان، دل‌هاى شنوندگان را به خود متوجه نموده، طرف خطاب قرار مى‌دهد و هميشه بر قلوب عناصرى که از آن دور و مخالف و معاند قرآنند، تسلط يافته آن‌ها را به خود پيوسته و متحد کرده است».

پاره‌اى از استدلال‌هاى قرآن به صورت قياس اضماري، قياس خلف، سبر و تقسيم و تمثيل است.