سجده اى از روى كراهت.

در اين صورت ناچاريم براى اين دو نوع سجده، تفسيرى برگزينيم و بگوييم: منظور از سجده از روى رغبت، آن نوع پذيرش هاست كه با طبع انسان و يا هر موجود ديگر توافق دارد، مانند گردش خون و ضربات قلب براى انسان، و مقصود از نوع ديگر پذيرش يك سلسله روى دادهايى است كه با طبع موجود سازگار نباشد، مانند مرگ ها و بلاهايى كه انسان را پيش از وصول به پايان عمر، محكوم به فنا و نيستى مى سازد.

در قرآن مجيد در آيه ديگرى نيز لفظ هاى «طوعاً» و «كرهاً» درباره آسمان ها و زمين به كار رفته است و طبعاً مقصود همان است كه گفته شد، چنان كه مى فرمايد:

(فَقَالَ لَها وَلِلأَرْضِ ائتِيا طَوْعاً أَوْ كَرْهاً قالَتا أَتَيْنا طائِعينَ).[1]

«به آسمان و زمين خطاب كرد: بياييد و فرمان مرا در پذيرش هر نوع تبدلات و تغييرات از روى اراده يا كراهت بپذيريد گفتند: به رغبت پذيرفتيم».

بنابراين، هم پذيرش وجود و هم قبول هر نوع تصرف، خواه موافق طبيعت موجود باشد يا مخالف آن، خضوع و اظهار كوچكى در برابر خداست، چيزى كه هست به يك معنا، همه اين پذيرش ها از روى ميل و رغبت است و به يك معنا آن قسم از حوادث كه بر خلاف مسير طبيعى موجود باشد، نوعى كراهت در آن وجود دارد.

نه تنها وجود هر موجودى در قبضه قدرت اوست بلكه سايه هاى اجسام در گردش و تحولات خود، تابع اراده و خواست او هستند و هنگام صبح و عصر در دو طرف جسم، سايه هاى چشمگيرى ديده مى شود كه همگى در پرتو اراده نافذ او