عواملى كه غرايز را كنترل مى كند:

1. علم و دانش

سقراط و ارسطو، دو دانشمند معروف يونان باستان، معتقد بودند كه رهبرى صحيح عواطف و بارور ساختن درخت «فضيلت» و «اخلاق» در نهاد انسان، در سايه علم و دانش صورت مى پذيرد، و انسان در سايه علم به خوبى ها و بدى ها، طبعاً به فضايل اخلاقى گرايش پيدا مى كند و از رذايل دورى مى جويد، و نتيجه اين مكتب اين است كه پايه هاى اخلاق را تنها «علم و دانش» تشكيل مى دهد و شعار آنان اين بود: «اخلاق در سايه علم».

جاى گفت و گو نيست كه علم و دانش، اثر مطلوبى در بهبود اخلاق مى گذارد و از افزايش بعضى از جرايم مى كاهد، ولى هرگز نمى توان اين امر را به طور كامل و قطعى پذيرفت كه علم و دانش، هميشه و در همه افراد، مهار كننده غرايز سركش است، و افرادِ بد اجتماع، همان كسانى هستند كه بهره اى از دانش نبرده اند، و در مقابل، افراد با فضيلت اجتماع را كسانى تشكيل مى دهند كه تحصيلات دبيرستانى و دانشگاهى دارند; زيرا نه تنها مشاهدات قطعى هر فرد آشنا به اجتماع، اين موضوع را تكذيب مى كند، گسترش و افزايش فساد به صورت هاى گوناگون در ميان افراد درس خوانده، براى كسى قابل انكار نيست، بلكه آمارهايى كه در جرايد جهان انتشار مى يابد، گواه محكم و استوارى بر اين موضوع است.

البته، كسى نمى گويد كه يك مهندس تحصيل كرده و يا يك دكتر درس خوانده به سان يك باديه نشين، آلوده به گناه مى گردد، بلكه او بر اثر هوشيارى خاصى كه ثمره مستقيم علم و دانش است، در صورت ضعف مبانى مذهبى، رنگ كار را دگرگون كرده، و بزرگ ترين جرم را به عناوين مختلفى انجام مى دهد.