وحدت خدا، وحدت عددى نيست

در نبرد جمل كه برق شمشيرها ديده ها را خيره مى كرد و ضربات طرفين دل و جان مى ربود، يك سرباز عراقى در وسط ميدان، رو به امام كرد و از نحوه يگانگى خدا پرسيد. هواداران امام سائل را به خاطر سؤال بى موقع ملامت كردند و گفتند: اكنون وقت سؤال و پرسش نيست، امام فرمود: رها كنيد اين مرد همان را مى خواهد كه ما آن را از گروه مخالف مى خواهيم، سپس امام طى سخنانى اين چنين فرمود:

قول القائل: «واحد يقصد به باب الاعداد، فهذا، ما لا يجوز لانّ ما لا ثانى له لا يدخل فى باب الاعداد[1]; توصيف خدا به يگانگى، به طورى كه از آن واحد عددى اراده گردد، صحيح نيست، زيرا چيزى كه اصلاً دومى و مشابه ندارد، تحت عدد قرار نمى گيرد». سپس امام يگانگى خدا را اين چنين تفسير مى كند:«هو واحد ليس له فى الأشياء شبه كذلك ربنا; او يگانه است و براى او نظيرى نيست، چنين است خداى ما» يعنى مقصود از يگانگى خدا اين است كه دومى ندارد، نه اين كه او يك دانه است كه در مظان امكان دو گانگى قرار گيرد.

خدايان سه گانه

اكنون كه آيات مربوط به يگانگى خدا مورد بررسى قرار گرفت، لازم است از نظر قرآن درباره تثليث و سه گانگى خدا آگاه گرديم و آياتى را كه در اين مورد وارد شده اند، به خوبى تجزيه و تحليل كنيم.

كمتر مذهبى در جهان، مانند مسيحيت دچار ابهام و تاريكى و پيچيدگى است و كمتر مسئله اى است كه در اين آيين مانند «تثليث» مبهم و