بحث به آن اشاره خواهيم كرد; مثلاً خواهيم گفت: اين آيه، ناظر به برهان نظم و يا برهان امكان است. و از خداوند بزرگ خواهانيم ما را در پيمودن اين راه يارى كند و از هر نوع خلل و لغزش در فهمِ مفاد آيات، باز دارد. ولى قبلاً مقدمه اى را متذكر مى شويم.

عقيده عرب در عصر نزول قرآن

پيامبر گرامى(صلى الله عليه وآله وسلم) در ميان مردمى مبعوث به رسالت گرديد كه، اكثر[1] آنان بت پرست بودند وبا وجود اعتقاد به خدا، چهره هايى را مى پرستيدند كه از نظر آنان مقربان درگاه الهى و ميانجى هاى انسان، نزد خدا بودند. از اين جهت فشار قرآن روى يكتا پرستى است، نه اثبات وجود صانع.

آياتى كه بيان گر عقايد بت پرستان در عصر رسالت، درباره خدا است، بيش از آن است كه در اين جا منعكس گردند. از اين جهت به طور خلاصه برخى را در متن مى نگاريم و به محل آيات ديگر در پاورقى اشاره مى كنيم:

(وَلَئِنْ سَأَلْتَهُمْ مَنْ خَلَقَ السَّماواتِ وَالارْضَ لَيَقُولُنَّ خَلَقَهُنَّ الْعَزيزُ الْعَلِيمُ).[2]

«اگر از آنان بپرسى كه آسمان ها و زمين را چه كسى آفريده است؟ مى گويند: خداوند حكيم و دانا آن ها را آفريده است».

ملاحظه مضمون اين آيه و آياتى كه در پاورقى به آن اشاره شده است[3]،