4. كسى از آينده خود اطلاعى ندارد.

5. هيچ كس نمى داند در چه سرزمينى خواهد مرد.

نظريه ما در خصوص آيه

مفسران اسلامى به پيروى از برخى روايات، علم به اين موضوعات پنجگانه را از علوم انحصارى خدا دانسته و مى گويند: جز خدا كسى بر اين پنج موضوع آگاهى پيدا نمى كند.

ما تا آن جا كه امكان داشت، اين نظريه را با مؤيدهاى آن بيان كرديم و نظر ما نيز هنگام[1] نگارش اين قسمت از تفسير همين بود، ولى بعدها موقع تنظيم كتاب مفاهيم القرآن كه بخشى از آن ، مربوط به علم غيب است، تغيير نظر داده و نظر ديگرى را انتخاب نموده و مشروح نظر خود را در آن كتاب نوشته ايم; حال اين نظر را به گونه اى مختصر بيان مى كنيم:

از نخستين جمله آيه استفاده مى شود كه آگاهى از وقت رستاخيز، مخصوص خداست و جز او كسى از آن آگاه نيست و نشانه اختصاص چنين علم به ذات خويش ، همان مقدم داشتن لفظ «عنده» بر لفظ «علم الساعه» است كه از نظر قواعد ادبى نشانه انحصار مى باشد.

علاوه بر اين آيه، آيات ديگرى نيز به طور روشن بر اين مطلب گواهى مى دهند، از جمله آيات زير:

(إِلَيْهِ يُرَدُّ عِلْمُ السَّاعَةِ);[2]