تبديل كرد، و اگر او دست به چنين كارى نميزد، اسلام، جهان را ميگرفت و الان، ملت آلمان و كليه ملل اروپا، عرب و مسلمان بودند (و مليتهاى خود را از دست داده بودند)»[1].

اين، وضع زندگى «خال المؤمنين » است كه هم اكنون در خطبههاى نماز جمعه، بر او رحمت فرستاده ميشود. «تو خود حديث مفصل بخوان از اين مجمل».

هر موقع، كردارهاى زشت و نادرست اين گروه از صحابه مطرح ميشود، طرفداران «عدالت صحابه»، مسأله اجتهاد معاويه و امثال او ار، پيش ميكشند و ميگويند: معاويه و طلحه و زبير، در كار خود مجتهد بودند، هر چند در اجتهاد خود به خطا رفتند، پس نه تنها كيفر نخواهند داشت، بلكه به اندازه نيمى از پاداش مجتهدان «مصيب»، به آنان پاداش داده خواهد شد. چون اين مسأله دست آويز منكران تاريخ و سنت رسول گرامى و آيات قرآن ميباشد، درباره آن به بحث مينشينيم.

افسانه اجتهاد صحابه

اجتهاد، در لغت به معنى سعى و كوشش، و در اصطلاح، استنباط حكمى، از ادله شرعى و عقلى آن است. استنباط شرائطى، و مستنبط وظائفى دارد كه در كتابهاى مربوط به اجتهاد و تقليد بيان شده است.

اجتهاد، از ماده، «جُهد» به معنى سعى و كوشش گرفته شده است، مجتهد، با بهكار گيرى قوه و قدرت استنباط، حكم موضوعى را، از مدارك آن