كنند.

متأسفانه، «سهل انگارى» در تبيين عقائد طوائف اسلامى، بيمارى خاصى است كه دامنگير غالب نويسندگان فرق و مقالات شده، و اگر شيخ الاسلام، با عقائد و مكتب معتزله آشنا بود، ميديد، قاضى عبد الجبار، اصرار ميورزد كه هرگز نبايد افعال بندگان، به خدا نسبت داده شود، زيرا كارهاى آنان، مربوط به خود آنان است و با دواعى و اغراضشان پديد مى آيد، و به علت همين دواعى، شايسته ستايش و نكوهش ميباشند و اگر از جانب خدا بود، هرگز شايسته پاداش و نيك و بد نميگشتند[1].

استمداد از يك خبر ضعيف

5ـ در اين جا حديث چهارمى، در صحاح وجود دارد و ميتواند از ابهام «قدريه» پرده بردارد. و آن حديثى است كه ابو داوود، در سنن خود از حذيفه، نقل ميكند و آن اينكه «پيامبر فرمود: براى هر امت مجوسى است و مجوس امت من، آنان هستند كه ميگويند: «تقديرى» در كار نيست»[2]. در اين صورت، مقصود از «قدريه» در احاديث گذشته نافيان قدر خواهند بود نه مثبتان آن.

ولى اين استمداد، بسيار بيپايه است. چون گذشته از اينكه مضمون آن، يك نوع غرابت دارد، زيرا چگونه ميتوان گفت در تمام امم يك نوع شركى بسان شرك مجوس وجود داشته است، خبر از نظر سند نيز بسيار ناتوان است. كافى است