كند، استدلال شايسته كرده است[1].

در اين قسمت، فرقى ميان قرآن و گفتار پيامبر نيست. پيامبر گرامى در سال ششم هجرت براى انجام مراسم «عمره» با گروهى قريب به يك هزا و چهار صد نفر، حركت كرد، و در سرزمين «حديبيه»، به وسيله مشركان قريش، از پيشروى آن حضرت به سوى مكه جلوگيرى شد. پس از مذاكرات و رفت و آمد هيئتهايى از طرف قريش، سرانجام، مسأله به صلح انجاميد و پيمان صلح نيز در چند ماده نوشته شد. در اين موقع، عمر بن خطاب، در حالى كه از خشم لبريز شده بود، صلح را به باد انتقاد گرفت و به ابى بكر گفت: مگر محمد (صلى الله عليه وآله وسلم) رسول خدا نيست؟ مگر ما مسلمان نيستيم، مگر قريش مشرك نيستند؟ پس چرا در دين خود، به ذلت تن در دهيم؟[2].

چنين اعتراضى با مقام تسليم سازگار نبود. البته به هنگام مشورت بايد اظهار نظر كرد، ولى به هنگام تصميم گيرى، تصميم پيامبر مقدم است. از همين روى، قرآن، نخست دستور مشورت ميدهد و ميفرمايد: ((وَ شاوِرْهُمْ فِى الأَمْرِ))، آنگاه در مقام تصميم گيرى، تنها پيامبر را مورد خطاب قرار ميدهد و ميفرمايد: ((وَ اِذا عَزَمْتَ فَتَوَكَّلْ عَلىَ اللّهِ))[3] «آنگاه كه تصميم گرفتى بر خدا توكل كن».

بنابر اين، يك فرد مسلمان بايد نسبت به آنچه از وحى به او ميرسد، مطيعتر از مرده در برابر دستان شوينده (غسّال) باشد. ولى اكنون خواهيم ديد كه برخى به مصلحت گرايى پرداخته و نصوص الهى را كاملاً تأويل كردند.