گذشت و مسالمتى كه رهبر عالى قدر اسلام در تنظيم اين پيمان را خود نشان داد، در تمام جهان بى سابقه است; زيرا او در گرو افكار مادى و احساسات نفسانى نبود و مى دانست واقعيات و حقايق، با نوشتن و پاك كردن عوض نمى شود، از اين جهت براى حفظ پايه هاى صلح، در برابر تمام سخت گيرى هاى طرف، از در مسالمت وارد شده و گفتار او را پذيرفت.

تاريخ تكرار مى شود

نخستين شاگرد ممتاز مكتب پيامبر اسلام، با همين گرفتارى رو به رو گرديد و از اين نظر نسخه دوم نَفْس نبوى، على(عليه السلام) از هر جهت نسخه مطابق اصل است و در مراحل زيادى با هم تطابق پيدا نموده اند. در آن لحظه كه اميرمؤمنان از پاك كردن لفظ «رسول اللّه» امتناع ورزيد، پيامبر اكرم (صلى الله عليه وآله وسلم) رو به على(عليه السلام) كرد و از آينده على(عليه السلام) كه وضع او با وضع پيامبر كاملاً مشابه خواهد بود، چنين خبر داد:

فرزندان اين گروه، تو را به چنين امرى دعوت مى نمايند و تو با كمال مظلوميت به چنين كارى تن مى دهى.[1]

اين مطلب در خاطره على(عليه السلام) باقى ماند تا اين كه جريان جنگ صفين پيش آمد و پيروان ساده لوح اميرمؤمنان تحت تأثير ظاهرسازى هاى فريبنده سربازان شام (كه تحت سرپرستى معاويه و عمروعاص با على جنگ مى كردند) قرار گرفته و على را واداشتند تن به صلح بدهد. براى نوشتن صلح و قرارداد، انجمنى ترتيب دادند.

عبيداللّه بن ابى رافع دبير اميرمؤمنان از طرف آن حضرت مأموريت يافت صلح نامه را چنين بنويسد:

«هذا ما تقاضى عليه أمير المؤمنين علي».