به شمار مى رود (جعل ما ليس بعلة علةً) بنابراين نتيجه برهان ياد شده اين است كه اراده و خواست هاى انسان در تحقق كارهاى او مؤثر است بدين گونه انديشه «جبرگرايان» باطل مى گردد ولى مدعاى قائلان «تفويض» را ثابت نمى كند.

2. تكاليف شرعى و مسئوليت انسان

شكى نيست كه افعال انسان متعلق يك رشته اوامر و نواهى و احكام شرعى مى باشد. اگر افعال مكلف پديد آمده از جانب او نمى بود، با كارهايى كه از افراد ديگر (غير او) صادر مى شود يكسان بود و همان گونه كه انسان نسبت به كارهاى ديگران تكليفى ندارد، مى بايست نسبت به كارهاى خود نيز مسئوليت و تكليفى نداشته باشد. بنابراين اصل «مسئوليت» و مكلف بودن انسان در برابر احكام الهى دليل بر اين است كه انسان خود پديد آورنده و موجد كارهاى خويش مى باشد.[1]

3. ستايش و نكوهش انسان بر كارهاى او

دليل ديگر بر اين مدعا اين است كه ما دو مطلب را از يكديگر باز شناسيم:

1. نيكوكار و بدكار(صفات اكتسابى).

2. زيبا و زشت(صفات تكوينى).

ما انسانهاى نيكوكار را مورد ستايش قرار داده و بدكاران را نكوهش