نباشد، وجهات معنوى اورا نيز دربرگيرد، رشد مادى انسان اجتماعى ازنظر صنعت وعلم قابل انكار نيست، وگسترش قدرت او بر دريا وخشكى، برهمه واضح وروشن است. ولى آيا تكامل مادى او كه تكامل يك بعدى است مى تواند ضامن سعادت وخوشبختى انسان باشد؟به طور مسلم نه،زيرا تكامل واقعى آنگاه صورت مى گيرد كه دركنار علم وصنعت درجنب سفاين فضايى، وقمرهاى مصنوعى، وزير دريايى ها وآسمانخراشها وصنايع بزرگ مادر، عدالت و دادگرى، رأفت، عاطفه واخلاق وانسانيت نيز حكومت كند، ودر غير اين صورت، جامعه بسان مرغ يك پر خواهد بود كه با پرش مختصرى به زمين افتاده و نابود خواهد شد.

خلاصه اعتقاد به حركت كمالى انسان، مارا بر آن وادار مى كند كه درانتظار چنين روزى باشيم.

مرحوم علاّمه طباطبايى دراين مورد مى نويسد:«نوع انسان به موجب فطرتى كه خداوند درنهاد او قرار داده خواستار سعادت حقيقى خود مى باشد، وسعادت واقعى دراين است كه نيازهاى جسم و جان او هردو تأمين شود، دنيا وآخرتش هردو منظور گردد. اينكه مى بينيم گاهى انسان از راه سعادت واقعى منحرف شده و بيراهه مى رود، نه ازاين جهت است كه نداى فطرت رانشنيده گرفته وگوش به فرمان آن نداده است، بلكه اين انحرافها مولود اشتباه وخطا درتطبيق است. ( او به دنبال سعادت وكمال است ولى تصور مى كند كه آن مورد انحرافى تضمين كننده كمال است)وبايد دانست كه دستگاه آفرينش به هدف ومقصود نهايى كه درپيش دارد ديريازود خواهد رسيد.

قرآن وآينده جامعه ها

قرآن درباره سرنوشت جامعه ها به روشنى سخن گفته است و با ملاحظه آياتى كه دراين زمينه وارد شده است، مى توان نظريه قرآن را درجهات مختلف مسئله