وسايه افكنده است وسايه آن لحظه به لحظه درحال گسترش است، قطعاً جوامع و فرهنگها وتمدنهاى مختلف رو به تشكّل ووحدت گذارده، و درآينده نزديكى با تكامل فرهنگى وافزايش وسايل ارتباط جمعى، جامعه هاى مختلف آهنگ واحدى پيدا خواهند كرد. وبه صورت يك جامعه درخواهند آمد، وآن روحى كه مايه پيدايش تشكل ها وجامعه هاى كوچك شده است، همان روح، اين جامعه هارا درمسير انسجام وتوحيد قرار خواهد داد.

درباره علّت زندگى اجتماعى انسان، نظريه هاى گوناگونى مطرح شده است.

گاهى گفته مى شود كه زندگى جمعى انسان، معلول حس استعمار و سود جويى انسان است كه اورا به سوى زندگى جمعى مى كشد،گاهى گفته مى شود كه يك مجاسبه فكرى وعقلى انسان را به زندگى اجتماعى دعوت مى كند، زيرا انسان با يك محاسبه آسان دريافته است كه تنهايى، به زندگى لذيذ وشيرين، قادر و توانا نيست، و گاهى نظريات ديگرى مطرح مى گردد.

نظريه صحيح واستوارى كه مورد تأييد دلايل حسى و عينى است، وآيات قرآن نيز آن را تصديق مى كند اين است كه زندگى اجتماعى براى انسان يك امرفطرى است وچنين زندگى از نخست درخلقت او طراحى شده است ( وبه اصطلاح گذشتگان «الإنسان مدنى بالطبع)» دراين صورت روح جمع گرايى كه در طول تاريخ از صورتهاى بسيط به صورت كاملتر رسيده است، قطعا درآينده زندگى انسان، گسترش بيشترى پيدا كرده و همه جوامع وفرهنگها وتمدنها، همه حكومتها درجامعه واحدى كه يك فرهنگ ويك تمدن ويك حكومت دارد، ادغام مى شوند،ونشانه هاى چنين گسترش درزندگى بشر قرن بيستم، كم وبيش به چشم مى خورد.

زيرا درحالى كه در اواخر قرن نوزدهم وآغاز قرن بيستم، عده اى به فكر احياء فكر «ناسيوناليسم» ومليت پرستى بودند، وگروهى درقيافه هاى مختلفى ازآن به