تعبير دو جانبه بر مزدورى از دشمن اطلاق مىگردد كه به اسارت در مىآيد و سپس از سوى كسانى كه او را به اسارت گرفتهاند، براى جاسوسى به كشور خودش فرستاده مىشود. [1]امّا مزدوران از سر باز كردنى كسانى هستند كه اخبار دروغ را ميان دشمن پخش كرده، به كشور خود باز مىگردند. [2][3]
او توضيح مىدهد كه سازمان اطّلاعاتى پيشرفته، سازمانى است كه همۀ انواع پنجگانۀ مزدوران را بهطور همزمان به كار گيرد و اين كار شبيه شبكه ماهيگيرى است كه از يك ريسمان به ضميمۀ پنج تور تشكيل شده باشد.
مطلب سوم: اطّلاعات نزد اعراب پيش از اسلام
اعراب پيش از اسلام در جنگهايى كه ميان خود يا با دشمنانشان داشتند، با شيوههاى استخدام جاسوسها و مزدوران براى گردآورى اخبار، آشنا بودند. فرماندهان نظامى قبلاز ورود به معركۀ جنگ خبرچينها را به سوى دشمن مىفرستادند تا اخبار لازم را دربارۀ نيروها، جايگاهها و ميزان آمادگى رزمى آنان به دست آورند. همچنين
[1]- مأموران دو جانبۀ مورد استفادۀ ما از ميان جاسوسان دشمن برگزيده مىشوند. . . هنگامى كه دشمن جاسوسانىمىفرستد تا دربارۀ كارهايى كه مىكنم يا نمىكنم كاوش و جستوجو نمايند، من با دست و دل بازى تمام بدانها رشوه مىدهم و آنها را باز مىگردانم و بدينسان به مأموران ويژۀ خود مبدّلشان مىكنم (هنر جنگ، سون تزو، ترجمۀ حسن حبيبى، ص 160) .
[2] -سون تزو، هنر جنگ، ص 150 به بعد؛ صلاح نصر، حرب العقل و المعرفه ص 13-14؛ سون تزو، هنر جنگ، پارسى كردۀ حسن حبيبى، انتشارات قلم، بهمن 1359، ص 157-165.
[3] -مأموران از سر باز كردنى از جملۀ جاسوسان خود ما هستند. ما به عمد اين گروه را اطّلاعات ساختگى مىدهيم. اطّلاعاتى كه در واقع غلط هستند، از زير دست خود رد مىكنيم و كارى مىكنيم كه مأموران ما به اين اطّلاعات آگاهى بيابند. هنگامى كه اين مأموران در سرزمين دشمن كار مىكنند، دستگير مىشوند و بهطور مسلم اين اطّلاعات غلط را به دشمن مىدهند و دشمن آنها را باور مىكند و در نتيجه آمادگىهايى به وجود مىآورد. . . مأموران متحرّك (پرنده) مأمورانى هستند كه اطلاع مىآورند. . . مردانى باهوش، مستعد و محتاط را برمىگزينيم كه بتوانند با كسانى كه در اردوى دشمن هستند، و با حاكم و اشراف كشور صميمىاند، رفت و آمد داشته باشند. اين افراد مىتوانند تحركات دشمن را ملاحظه كنند و از عمل و نقشههاى وى مطلع شوند. وقتى كه از وضعيت واقعى خبر گرفتند، باز مىگردند و ما را آگاه مىسازند. به اين مناسبت آنها را مأموران متحرك مىنامند (هنر جنگ، ص 161) .