مبحث دوّم: تعريف اصطلاحى جاسوسى

مطلب اوّل: تعريف جاسوس

از وظايف فرماندهان اين است كه براى ترسيم نقشۀ صحيح پيروزى و سالم ماندن از توطئه‌هاى دشمن، دربارۀ استحكامات، مواضع و آرايش‌هاى نظامى، ميزان قدرت و حركات آينده او و ديگر امورى كه دانستن آن‌ها از قديم الايام براى فرماندهان لازم بوده است، آگاهى كامل داشته باشند. از اين رو، همۀ ارتش‌ها سازمان اطّلاعاتى و جاسوسان فراوانى دارند كه از نظم كامل برخوردارند و ميان كشورها در اين زمنيه رقابتى تنگاتنگ و پيوسته وجود دارد. [1]

دربارۀ جاسوس تعريف‌هاى زيادى آمده است. در اين‌جا شمارى را كه در دسترس است، يادآور مى‌شوم:

1-جاسوس، عنصر اطّلاعاتى محارب يا هر بيگانه‌اى است كه عليه سرزمين ما به جمع آورى اخبار مبادرت مى‌ورزد. [2]

2-جاسوس كسى است كه پنهانى از سوى كفّار براى جاسوسى عليه مسلمانان فرستاده مى‌شود و امورشان را شناسايى كرده براى آنان ارسال مى‌دارد. [3]

3-جاسوس شخصى است كه به‌طور پنهانى يا با پوشش كاذب فعّاليّت مى‌كند، اخبار را به دست مى‌آورد و يا مى‌كوشد كه اخبار مربوط به حوزۀ تحرّكات يكى از طرفين را به دست آورد و به ديگرى برساند. [4]

4-جاسوس به معناى عين و جمع آن عيون است و از آن رو عين خوانده شده است كه كارش با چشم است. [5]

5-جاسوس كسى است كه به نفع حكمرانان به جست‌وجوى اخبار مردم مى‌پردازد. [6]