نرود، از عطاياى الهى و قابل تقدير خواهد بود، ولى اگر با آن، كلاه سر ديگران بگذارد، اين زيركى و هوشيارى نيست، بلكه مكر و خدعه است كه از نظر اسلام مذموم است، و انسان را در زمرۀ شياطين قرار مى‌دهد. امام على(ع) مى‌فرمايد:

اَلْمَكُورُ شَيْطٰانٌ فىٖ صُورَةِ انْسٰانٍ. [1]

حيله‌گر، شيطانى است به شكل انسان.

از اين رو، حيله‌گرى يكى از آفتهاى هوشيارى شمرده مى‌شود؛ چنان كه همان امام مى‌فرمايد:

آفَةُ الذَّكٰاءِ الْمَكْرُ. [2]

مكر و حيله، آفت زيركى است.

بنابراين، لازم است هوشيارى نيروهاى اطلاعاتى در حيطۀ كارى، پشتوانۀ اخلاقى داشته باشد تاآنها را گرفتار حيله‌گرى نسازد؛ چنان كه آراستگى به هوشيارى اخلاقى نيز بر آنان ضرورى است و كسى كه به هوشيارى اخلاقى آراسته باشد، در مقابل آفتهاى ناشى از اطلاعاتى بودنِ كار، مصون خواهد ماند.

ب - هوشيارى اخلاقى

هوشيارى اخلاقى - همان طور كه گذشت - مراقبت و محاسبۀ هميشگى است كه نيروهاى اطلاعاتى بايد در مقابله با دشمنان درونى