در برابر مكاتب الهى كه توجيهى خردپسند براى آفرينش جهان وانسان ارائه مى‌كنند، مكتبهاى مادى از تحليل منطقى و عقلايى آفرينش انسان و جهان ناتوانند؛ زيرا عقلِ فرمانروايى براى آفرينش نمى‌شناسند و در نظر آنان آفرينش اتفاقى و بى هدف و پوچ است. از اين رو، زندگى و مرگ انسان در نظر آنان توجيه خردپسندى ندارد.

مسؤوليت انسان‌

از نظر قرآن، انسان از ساير مخلوقات الهى ارزشمندتر است.[1] و به عنوان جانشين خدا در روى زمين، انتخاب شده است.[2] خداوند او را مأمور به عبادت خود[3] و عمران وآبادى زمين نموده‌[4] و پس از مدّت زمانى محدود[5] به سوى او باز خواهد گشت.[6]

ازديدگاه اسلام، برترى انسان از ساير موجودات، درقوه عقلانى و قدرت انتخاب و اختيار اوست، همين ويژگى انسان است كه او را مسؤول اعمال و رفتارش قرار داده و او را سزاوار اجر و پاداش يا عذاب و كيفر مى‌كند.

انسانى كه خود را مسؤول مى‌داند و اعمال و رفتارش را در نظامى دقيق، تحت كنترل مى‌بيند،[7] لحظه‌اى غافل نبوده و هر لحظه خود را در محضر خدا مى‌بيند و اشتغال به غيرخدا را دورى از او و مايه سقوط ونابودى مى‌داند. به همين جهت قرآن كريم با لهو ولعب و كارهاى بيهوده‌اى كه سبب دورى از خداوند مى‌شوند مخالفت نموده و آن را بر انسان مسلمان، حرام كرده است.

[1] - اسراء، آيه 70

[2] - بقره، آيه 30

[3] - ذاريات، آيه 56

[4] - هود، آيه 61

[5] - مؤمنون، آيه 114

[6] - بقره، آيه 28

[7] - ق، آيه 18