اسم الکتاب : تاريخ از ديدگاه قرآن و نهجالبلاغه المؤلف : وفا، جعفر الجزء : 1 صفحة : 16
«لَقَدْ كانَ فى قَصَصِهِمْ عِبْرَةٌ لِاوُلِىالْالْبابِ» «1» در سرگذشت آنان درس عبرتى براى صاحبان انديشه بود. از نظر قرآن و نهجالبلاغه، عبرتآموز بودن حوادث و عبرتگرفتن، روح تاريخ است و بدون آن، تاريخ به پيكره جامد و بىجان مىماند. «عبرت» به معناى عبور كردن، گامفرانهادن و راه يافتن از بيرون يك چيز به درون آن است. «2» عبرت پلى است از رويدادهاى تاريخى كه از آن بايد گذشت و به طبيعت و علل آنها رسيد و به باطنشان نفوذ كرد بسان نفوذ اشعه آفتاب، درون شيشه يا بسان دانشپژوهى كه از ظاهر «عبارت» عبورمىكند و به معنامىرسد و يا خوابگزارى كه از قالب تمثيلى رؤيا مىگذرد و به درونش راه مىيابد و آن را «تعبير» مىكند. «3» در تفسير تاريخ بايد بدون پيشداورى به آن نگريست تا علل حوادث را دريافت و به قوانين كلى رسيد وگرنه تاريخ جز تلى از معلومات و محفوظات نخواهد بود؛ از اين روست كه انديشمندان متأخر، تاريخ را اينگونه تعريف كردهاند: «تاريخ عبارت است از جدايى از طبيعت، درنتيجه بيدارى حسّ آگاهى.» «4» و يا گفتهاند: «تاريخ حوادث و رويدادهايى است همراه با عوامل محسوس، قوانين كُلّى و علل منطقى كه به عنوان وقايع تاريخى ثبت نمىشوند.» «5» مثلًا شروع جنگ جهانى دوم دو علت دارد: يكى حمله هيتلر به «دانتيسك» «6» و ديگرى خودپرستى و عشق به قدرت حاكم بر هيتلر كه خود به آن اعتراف مىكند و مىگويد:
اسم الکتاب : تاريخ از ديدگاه قرآن و نهجالبلاغه المؤلف : وفا، جعفر الجزء : 1 صفحة : 16