در فرايند فرهنگ‌پذيرى،فرهنگ و ارزش‌ها در جان فرد رسوخ مى‌كنند و فرد به آنها اعتقاد قلبى پيدا مى‌كند،به گونه‌اى كه فرد در هر موقعيتى خود را ملزم به انجام و رعايت ارزش‌ها مى‌داند،خواه نظارتى رسمى وجود داشته باشد يا نباشد.اما در جامعه‌پذيرى،يعنى جايى كه فرد تنها خود را با ارزش‌ها و هنجارها هماهنگ مى‌كند،در صورتى به ارزش‌ها پايبندى دارد كه چشم قانون و نظارت رسمى او را مى‌پايد و الا ضمانتى براى رعايت آنها وجود ندارد.

از اين رو تأثير شيوه فرهنگ‌پذيرى در هنجار شدن ارزش‌ها،به مراتب بيشتر از جامعه‌پذيرى است.

در فرهنگ اسلام نيز اين دو شيوه با عناوين اسلام و ايمان مطرح است.اسلام مى‌كوشد پيروان خود را از درجه اسلام،به درجه ايمان بالا بياورد.چون ايمان يعنى پذيرش ارزش‌هاى دين و اعتقاد قلبى و التزام عملى به آنها.در نتيجۀ ايمان،فرد خود را مسئول مى‌بيند و احساس مى‌كند تحت نظارت رسمى الهى قرار دارد.او همواره آيه «ألم يعلم بِاَنَّ اللّٰه يَرى» [1]را فراروى خود مى‌بيند و به تكاليف و رسالت‌هاى خود عمل مى‌كند.برخلاف آن جا كه فرد ايمان نداشته باشد و تنها بر رسالت پيامبر و وحدانيت خداوند شهادت مى‌دهد،اما جوانح و ضمير باطن و قلب او به پيامبر الهى پيوند نخورده است.در اين شيوه،خطر انحراف به مراتب بيش‌تر است.

1-1.عوامل مؤثر در جامعه‌پذيرى

دو شيوه ياد شده هر يك فرايندى دارد كه عواملى در آن فرايند نقش‌آفرينند.هر عاملى به مقدار توان خود در جامعه‌پذير كردن افراد ايفاى نقش مى‌كند.اگرچه فرهنگ‌پذيرى مؤثرترين و كارآمدترين شيوه و راه‌كار براى حفظ و نشر ارزش‌ها است،اما جامعه‌پذيرى نيز به نوبه خود در سلامت جامعه تأثيرات مثبت دارد.از اين رو به برخى از عوامل مهم جامعه‌پذيرى اشارت مى‌شود: [2]