3-1.شناخت زمان و مكان

از وظايف مهم روحانيان،آگاهى از مسائل ملى و جهانى است.امام صادق عليه السلام مى‌فرمايد:« اَلعالِمُ بِزَمانِهِ لاٰ تَهجُمُ عَلَيهِ اللَّوابِسُ؛ [1]كسى كه زمان خود را بشناسد،اشتباهات بر او هجوم نمى‌آورند.»شناخت اوضاع و شرايط زمانى و مكانى از ضرورت‌هاى روحانيانى است كه مبلغ ارزش‌هاى دينى‌اند.شناخت زمان و مكان گستره‌هاى فراوانى دارد شامل:مسائل جغرافيايى،فرهنگى،سياسى،اجتماعى،مسائل كوتاه مدت و دراز مدت اسلام و جهان و....

روحانيان بايد دربارۀ مسائل و اولويت‌هاى جامعه اسلامى و جهان اطلاعات روزآمد داشته باشند،و بدانند در دنياى پيرامون آنان چه مى‌گذرد و چه خطراتى جامعه و شهروندان را تهديد مى‌كند.چه كمبودها و خلأهايى وجود دارد و نيازهاى دروغين و واقعى مردم كدامند؟

حوزه‌ها و جامعه روحانيت بايد با استفاده از منابع سرشار معارف و فرهنگ اسلامى و نيز انديشه‌ها و تجارب بشرى دفاع مستدل‌تر و منطقى‌تر از تعاليم دينى و ارزش‌هاى اسلامى عرضه كنند و زمينۀ استقرار نظام پوياى انسانى برخوردار از رفاه و عدالت را فراهم آورند.

زمان و مكان‌شناسى براى روحانيان مسأله فوق‌العاده حساسى است.

رهبر آگاه و زمان‌شناس،حضرت آيت‌اللّه خامنه‌اى دربارۀ خطر عدم آگاهى از حقايق و جريانات دنيا چنين هشدار مى‌دهد:

ما در طول تاريخ تشيع،به خاطر عدم آگاهى علما از حقايق و جريانات دنيا خيلى ضربه خورديم.به خصوص در دويست سال اخير كه دنيا شكل جديدى پيدا كرد،و استعمار پديد آمد،و سياستها عوض شد و دولت‌هاى اروپايى وارد ميدان سياست جهانى شدند و به كشورهاى اسلامى تعرض كردند.هرگاه ما عالِم دين و تقىّ و با هوش و زرنگ و دقيقى مثل ميرزاى شيرازى و شيخ انصارى داشتيم از شر دشمن محفوظ مى‌مانديم و برنده بوديم،ولى آن جا كه قدرى غفلت و ناآگاهى در كار بوده است ضرر مى‌كرديم...

ديگر نبايد تسليم ناآگاهى شويم بايد آگاهى و بصيرت را در خودمان تقويت كنيم. [2]