responsiveMenu
صيغة PDF شهادة الفهرست
   ««الصفحة الأولى    «الصفحة السابقة
   الجزء :
الصفحة التالیة»    الصفحة الأخيرة»»   
   ««اول    «قبلی
   الجزء :
بعدی»    آخر»»   
اسم الکتاب : دانشنامه کلام اسلامی المؤلف : جمعی از محققین    الجزء : 1  صفحة : 39
اسرافيل
فرشته مقرب الهى و مأمور دميدن صور هنگام پايان يافتن دنيا و برپايى قيامت. واژه اسرافيل كه از دو كلمه اسرافبه معناى بنده و ايل به معناى خداتشكيل يافته واژه اى عجمى است كه به صورت سرافين و سرافيل ضبط شده است (الدرالمنثور ،ج1 ، ص91 ; لسان العرب ، ج9 ، ص151 ; ج11 ، ص339).نام ديگر اسرافيل عبدالرحمان وكنيه اش ابوالمنافخ است (جامع البيان ، ج1 ، ص575 ; عمدة القارى ، ج1 ، ص72).
در قرآن كريم از اسرافيل به صراحت نام برده نشده ، ولى در چند جا از دميدن صور ، هنگام برپا شدن قيامت سخن رفته است (انعام:73 ; كهف:99 ; طه:102). در منابع ديگر اسلامى از او به عنوان فرشته مقرب الهى در كنار جبرئيل و ميكائيل فراوان ياد شده است. از امام صادق (عليه السلام روايت شده كه خداوند اين سه فرشته را از يك تسبيح آفريده است (تفسير قمى ، ج2 ، ص206 ; تفسير صافى ، ج4 ، ص230 ; الميزان ، ج17 ، ص8) .
طبق برخى روايات جبرئيل وحى را از اسرافيل مى گيرد (توحيد صدوق ،ص263 ; نورالبراهين ، ج2 ، ص76) و او بر لوح محفوظ گمارده شده است (عون المعبود ،ج2 ، ص471 ; الاعتقاد فى دين الاماميه ، ص 81) و اولين فرشته مى باشد كه فرمان خداوند سبحان را اجابت نمود و بر آدم سجده كرد (فتح البارى ، ج6 ، ص236 ; البداية والنهاية ،ج1 ،ص49).
از ديگر وظايف و ويژگى هاى اسرافيل كه در متون اسلامى آمده است مى توان به امور ذيل اشاره نمود:
1. اسرافيل مظهر صفت حيات خداوند دانسته شده است ; همان گونه كه جبرئيل مظهر علم و ميكائيل مظهر اراده و عزرائيل مظهر قدرت او مى باشند (شرح العقيدة الطحاويه ، ص 229 ; مشارق انوار اليقين ،ص32 ; فيض القدير ، ج2 ،ص129). از اين رو به اعتقاد برخى ، حيات ابدى اخروى ] موجودات زنده [ تعلق به نفخه دوم اسرافيل دارد ، و نفخه اولى بازگرداندن از ظاهر به باطن است براى اينكه حيات دنيوى به كلى پايان پذيرد (مصباح الانس ، ص402).
2. هنگامى كه حضرت ابراهيم خليل توسط منجنيق نمرود به آتش انداخته شد اسرافيل اولين فرشته بود كه به فرمان خدا به كمك او شتافت (حلية الاوليا ،ج1 ، ص20).
3. سه سال همراهى او با پيامبر اكرم (صلى الله عليه وآله وسلم) قبل از نزول وحى به گونه اى كه پيامبر (صلى الله عليه وآله وسلم) صداى او را مى شنيد ، ولى خودش را نمى ديد (تاريخ طبرى ، ج2 ، ص108).
4. از وظايف مهم اسرافيل كه در روايات بر آن زياد تأكيد شده ، دميدن صور هنگام برپايى قيامت است كه بيشتر به همين ويژگى شناخته مى شود (شرح الاسماء الحسنى ، ص 95 ; تبيان ، ص363 ، الحكمة المتعاليه ، ج2 ، ص26 ; فتوحات مكيه ، ج1 ، ص 85).
5. طبق برخى از روايات ، اسرافيل آخرين كسى است كه در پايان دنيا از سوى خداوند مرگ را درمى يابد (بحارالانوار ، ج6 ، ص326) و نخستين كسى است كه زنده مى شود و نفخه دوم را براى زنده گرداندن مردگان مى دمد (تفسير نسفى ، ج 3 ، ص68). درپاره اى از روايات سخن از اين است كه عزرائيل آخرين كسى است كه از جانب خدا قبض روح مى گردد (اعلام الدين فى صفات المؤمنين ، ص 353 ; تفسير ابن حاتم ، ج9 ، ص2391 ; تفسير ثعلبى ، ج 8 ، ص258).
6. در برخى روايات ، او مؤذن آسمان ها دانسته شده است (سبيل الهدى والرشاد ، ج3 ، ص135).
7. در روايات آمده است كه اين فرشته الهى در برابر عظمت و بزرگى خداوند ، خويش را بس حقير مى شمارد و خود را با بالى از بال هايش مى پوشاند (الدرالمنثور ، ج1 ، ص221) قرآن نيز بدون نام بردن از اسرافيل ، از فرشتگانى سخن گفته است كه داراى دو يا سه و يا چهار بال مى باشند (فاطر:1) البته مقصود از بال داشتن فرشتگان آن نيست كه آنها همچون پرندگان داراى دو بال پُر از پَر باشند ، بلكه بدين معناست كه آنها نيز داراى چيزى هستند كه به وسيله آن از آسمان به زمين و از زمين به آسمان مى روند (الميزان ، ج17 ، ص7).
در عهد عتيق از اسرافيل نام برده نشده ، ولى از موجودات با ويژگى هايى كه در روايات اسلامى درباره اسرافيل آمده است ياد شده است.
مستر هاكس در ذيل واژه سرافيم از آنها به فرشتگان مقرب كه هميشه ملازم عرش پروردگارند نام برده و آنها را كروبيان درخشنده ناميده است (قاموس كتاب مقدس ، واژه سرافيم).
بنابراين ميان اسرافيل در منابع اسلامى با سرافيم در عهد عتيق از جهات متعدد همچون قرب به خداوند ، ملازم بودن عرش و نحوه تسبيح و تقديس ارتباط وجود دارد كه مى توان گفت اين دو واژه از يك حقيقت حكايت مى كند ، اما تفاوت هايى كه از جهت لفظ ، معنا و مفرد و جمع وجود دارند شايد در طول تاريخ بر اثر كثرت استعمال و يا تحريف كه در تورات پيش آمده رخ داده باشد.

منابع
(1) اعلام الدين فى صفات المؤمنين ، ديلمى ، حسن بن الحسن ، قم ، مؤسسة آل البيت(عليهم السلام) ، بى تا ؛
(2)
بحارالانوار ، مجلسى ، محمدباقر ، مؤسسة الوفاء ، بيروت ، 1403 ؛
(3) البداية والنهاية ، ابن كثير ، اسماعيل ، داراحياء التراث العربى ، بيروت ، 1408 ؛
(4) تاريخ طبرى ، طبرى ، ابوجعفر ، مؤسسه اعلمى للمطبوعات ، بيروت ، بى تا ؛
(5) التبيان فى التفسير القرآن ، طوسى ، ابوجعفر محمد بن حسن ، داراحياء التراث العربى ، بيروت ، بى تا ؛
(6) تفسير ابن ابو حاتم ، رازى ، ابن ابوحاتم ، المكتبة العصرية ، صيدا ، بى تا ؛
(7) تفسير نسفى ، نسفى ، محمود (م/570ق) ، دارالكتب العربى ، بيروت ؛
(8) تفسير الميزان ، طباطبائى ، محمدحسين ، منشورات جامعه مدرسين ، قم ، بى تا ؛
(9) تفسير ثعلبى ، ثعلبى ، داراحياء التراث العربى ، 1422 ؛
(10) تفسير صافى ، فيض كاشانى ، ملامحسن ، مؤسسة الهدى ، قم ، 1416 ؛
(11) تفسير قمى ، قمى ، على بن ابراهيم ، مؤسسه دارالكتاب للطباعة والنشر ، قم ، ايران بى تا ؛
(12) توحيد ، صدوق ، ابوجعفر محمد ، جامعه مدرسين ، قم ، بى تا ؛
(13) جامع البيان ، طبرى ، ابوجعفر محمد ، دار ابن حزم ، بيروت ، 1423 ؛
(14) الحكمة المتعالية ، شيرازى ، صدرالمتألهين ، محمد ، داراحياء التراث ، بيروت ، 1981 ؛
(15) حلية الأولياء ، اصفهانى ، ابونعيم ، دار الكتب العربى ، بيروت ، 1387 ؛
(16) الدر المنثور ، سيوطى ، جلال الدين ، دارالمعرفة ، بيروت ، بى تا ؛
(17) السبيل الرشاد ، صالحى ، ابوعبداللّه محمد بن يوسف ، دارالكتب العلمية ، بيروت ، 1414 ؛
(18) شرح الاسماء الحسنى ، سبزوارى ، ملاهادى ، قم ، منشورات مكتبة البصيرتى ، بى تا ؛
(19) شرح عقيدة الطحاوية ، حنفى ، ابن ابوالعز ، بيروت ، دار الكتب الاسلامى ، 1391 ؛
(20) عمدة القارى ، عينى ، بدر الدين ابومحمد محمود ، دار احياء التراث العربى ، بيروت ، بى تا ؛
(21) عون المعبود شرح سنن ابو داود ، عظيم آبادى ، محمد شمس الحق ، دارالفكر ، بى تا ، بى جا ؛
(22) فتح البارى فى شرح صحيح بخارى ، عسقلانى ، شهاب الدين ابن حجر ، داراحياء التراث ، بيروت ، 1418 ؛
(23) فتوحات مكيه ، ابن عربى ، بيروت ، دار صادر ، بى تا ؛
(24) فيض القدير ، مناوى ، عبد الرؤف ، دارالفكر ، بى تا ؛
(25) قاموس كتاب مقدس ، هاكس ، اساطير ؛
(26) كتاب مقدس ، انتشارات اساطير، تهران، 1380 ؛
(27) لسان العرب ، ابن منظور ، دارصادر ، بيروت ، بى تا ؛
(28) مشارق انوار اليقين ، برسى ، حافظ رجب ، دفتر نشر فرهنگ اهل بيت ، تهران بى تا ؛
(29) مصباح الانس ، ابن فنارى ، محمد بن حمزه ، انتشارات مولوى ، تهران ، 1416 ؛
(30) نورالبراهين ، جزايرى ، سيد نعمت اللّه ، مؤسسة النشر الاسلامى ، قم 1417.؛
رحمت اللّه ضيائى أُرزگانى
اسم الکتاب : دانشنامه کلام اسلامی المؤلف : جمعی از محققین    الجزء : 1  صفحة : 39
   ««الصفحة الأولى    «الصفحة السابقة
   الجزء :
الصفحة التالیة»    الصفحة الأخيرة»»   
   ««اول    «قبلی
   الجزء :
بعدی»    آخر»»   
صيغة PDF شهادة الفهرست