responsiveMenu
صيغة PDF شهادة الفهرست
   ««الصفحة الأولى    «الصفحة السابقة
   الجزء :
الصفحة التالیة»    الصفحة الأخيرة»»   
   ««اول    «قبلی
   الجزء :
بعدی»    آخر»»   
اسم الکتاب : دانشنامه جهان اسلام المؤلف : بنیاد دائرة المعارف اسلامی    الجزء : 1  صفحة : 1970

 

بنی بارق (بارق ) ، از قبایل عرب قحطانی . نسب قبیله به یکی از شاخه های خزاعه ، از تیرة أزْد، می رسد (ابن حزم ، ص 473؛ کحاله ، ج 1، ص 57). نیای قبیله سعدبن عدی بن حارثة بن عمرو مزیقیاء نام داشت (یاقوت حموی ، ج 1، ص 463؛ ابن هشام ، ج 1، ص 108؛ سمعانی ، ج 1، ص 254؛ قلقشندی ، ص 162). بنی بارق در دورة جاهلیت با بنی نُمَیْر پیمان دوستی بسته بودند (ابوالفرج اصفهانی ، ج11، ص 137).

در وجه تسمیة آنان به بارق ، روایات مختلفی هست ؛ برخی نام قبیله را برگرفته از نام رشته کوهی نزدیک سَراة دانسته اند (سمعانی ، همانجا؛ ابن درید، ج 2، ص 480؛ یاقوت حموی ، ج 1، ص 464) و برخی دیگر بر آن اند که نیای قبیله در مسیر حرکت خود نزدیک آبی به نام بارق در ناحیة سراة منزلگاه ساخت و در پی آن قبیله بدین نام شهرت یافت (یاقوت حموی ، ج 1، ص 463؛ بستانی ، ذیل «بارق »). عده ای نیز نوشته اند که نیای قبیله در کوههایی بدین نام در سواد نزدیک کوفه منزل کرده بود (ابن منظور، ج 10، ذیل «برق »؛ بکری ، ج 1، ص 221)، اما بیشتر روایات آن را رشته کوهی نزدیک سراة دانسته اند.

به نوشتة یاقوت حموی ، اَزْدیان به روزگار پیش از اسلام ، در نزدیکی کوههای سراة به قبیلة خثعم برخوردند و با آنان به نبرد پرداختند و برخی از قبایل ازد، از جمله بارق ، پس از بیرون راندن خثعمیان در آنجا ساکن شدند (ج 1، ص 464). گفته شده است که این قبیله پس از ظهور اسلام ، در نزدیکیِ کوفه سکنی گزیدند ( د. ا. د. ترک ، ذیل «بارق ») و همانگونه که اشاره شد بکری نیز اقامت آنان را در کوههای سواد کوفه تأیید کرده است ، هرچند اشارة او به نیای قبیله است که به دورانِ پیش از اسلام بازمی گردد. افزون براین ، یاقوت حموی نیز به بارقیان اهل کوفه اشاره کرده است (همانجا).

کایتانی بر آن است که قبیلة بارق پس از ظهور اسلام بر شرک خود باقی ماندند (به نقلِ د. ا. د. ترک ، همانجا)؛ اما به نوشتة ابن سعد، در «عام الوفود» هیئتی از بارق نزد پیامبر اکرم صلی اللّه علیه وآله وسلّم آمدند و اسلام آوردند (ج 1، ص 352) و با پیامبر پیمان بستند (ج 1، ص 286ـ287، 352). از همراهی این قبیله با مسلمانان در جنگهای نخستین اسلامی نیز شواهد فراوانی وجود دارد (رجوع کنید به طبری ، ج 2، جزء 3، ص 232، 242؛ ابن اثیر، ج 2، ص 310).


منابع :
(1) ابن اثیر، الکامل فی التاریخ ، بیروت 1398/1978؛
(2) ابن حزم ، جمهرة انساب العرب ، چاپ عبدالسلام محمد هارون ، قاهره ( تاریخ مقدمه 1382/1962 ) ؛
(3) ابن دُرَید، کتاب الاشتقاق ، چاپ عبدالسلام محمد هارون ، بغداد 1399/1979؛
(4) ابن سعد، الطبقات الکبری ، بیروت 1405/ 1985؛
(5) ابن منظور، لسان العرب ، قم 1363 ش ؛
(6) ابن هشام ، السیرة النبویة ، چاپ مصطفی سقا، ابراهیم ابیاری ، و عبدالحفیظ شلبی ، بیروت ( بی تا. ) ؛
(7) علی بن حسین ابوالفرج اصفهانی ، کتاب الاغانی ، بیروت ( بی تا. ) ؛
(8) بطرس بستانی ، کتاب دائرة المعارف ، بیروت ( بی تا. ) ؛
(9) عبدالله بن عبدالعزیز بکری ، معجم ما استعجم من اسماء البلاد و المواضع ، چاپ مصطفی سقا، بیروت 1403/1983؛
(10) عبدالکریم بن محمد سمعانی ، الانساب ، چاپ عبدالله عمر بارودی ، بیروت 1408/1988؛
(11) محمدبن جریر طبری ، تاریخ الطبری : تاریخ الامم و الملوک ، بیروت 1413/ 1992؛
(12) احمدبن علی قلقشندی ، نهایة الارب فی معرفة انساب العرب ، بیروت 1405/1984؛
(13) عمررضا کحاله ، معجم قبایل العرب القدیمة و الحدیثة ، بیروت 1402/1982؛
(14) یاقوت حموی ، معجم البلدان ، چاپ فردیناند ووستنفلد، لایپزیگ 1866ـ1873، چاپ افست تهران 1965؛


(15) TDVIA , s.v. "Bہr â k (Benر Bہr â k)" (by Abdدlkerim عzayd â n).

/ نادیا برگ نیسی /



اسم الکتاب : دانشنامه جهان اسلام المؤلف : بنیاد دائرة المعارف اسلامی    الجزء : 1  صفحة : 1970
   ««الصفحة الأولى    «الصفحة السابقة
   الجزء :
الصفحة التالیة»    الصفحة الأخيرة»»   
   ««اول    «قبلی
   الجزء :
بعدی»    آخر»»   
صيغة PDF شهادة الفهرست