بَرْقَعید ، یکی از چند شهر کوچک حاشیة راه اصلی نصیبین به موصل ، در ایالت جزیره ، در عهد عباسی . سایر شهرهای حاشیة این راه اصلی : اَذْرَمَه در مغرب ، و باعَیْناثا * و بَلَد * در مشرق که راهِ موصل ـ سنجر از آنجا به سمت جنوب غربی منحرف می شد. برقعید، که ظاهراً در محل تَلِّ رُمَیْلانِ امروزی در سمت شمال خط آهن (در نزدیکی ایستگاه تلِ کُوشِک ) قرار داشته ، احتمالاً درست در قسمت «نوکِ اردک » (انتهای غربی ایالت جزیرة کنونی در سوریه )، و در حدود هشتاد تا 88 کیلومتری نصیبین و 128 کیلومتری موصل
واقع بوده است . بنابر قول برخی از جغرافیدانان مسلمان ، این شهر خصوصاً در قرن سوم ابعاد وسیعی داشته و دارای برج و بارو و سه دروازه و چشمه های آب گوارا و دویست دکان و تجارتی پر رونق بوده است ، و در شکوفاترین ایام ، مرکز بخش بقاع به حساب می آمده که خود بخش اعظم اراضی میان موصل و نصیبین را دربر می گرفته است . برقعید تا قرن هفتم به عنوان منزلگاه بَرِید اهمیتی خاص داشت ، اما از آن پس به سبب نگرانی طبیعی مسافران و کاروانها از فرود آمدن در جایی که مردمش به دزدی و راهزنی مشهور ـ و در واقع ضرب المثل ـ بودند رونق خود را از دست داد؛ و بدین ترتیب ، در حالی که روستاهای خوشنام تر همجوار برقعید ( و علی الخصوص باشَزّا، بر حاشیة یک راه مواصلاتی دیگر) بتدریج اهمیت بیشتری می یافتند، این شهر، اندک اندک ، تا حدّ یک روستای ساده تنزل یافت .
منابع : (1) ابن خرداذبه ، المسالک والممالک ، چاپ دخویه ، لیدن 1889، ص 214، پانویس f ؛ (2) اسماعیل بن علی ابوالفداء، کتاب تقویم البلدان ، چاپ رینودودیسلان ، پاریس 1840، ج 2، ص 294؛ (3) قاسم بن علی حریری ، مقامات الحریری ، ( قاهره 1326 ) ، مقامه هفتم ؛ (4) یاقوت حموی ، معجم البلدان ، چاپ ووستنفلد، لایپزیگ 1866ـ1873، ج 1، ص 571 به بعد، 701؛
(5) G. Le Strange, The lands of the Eastern Caliphate, Cambridge 1930, 99; (6) M.F.von Oppenheim, Vom Mittelmeer zum persichen Golf (1900), , 143-144, 167-168 (de Goeje's note); (7) K. Ritter, in Erdkunde , IX, 162-163; (8) F. Tuch, in ZDMG , I, 62 - 64.