responsiveMenu
صيغة PDF شهادة الفهرست
   ««الصفحة الأولى    «الصفحة السابقة
   الجزء :
الصفحة التالیة»    الصفحة الأخيرة»»   
   ««اول    «قبلی
   الجزء :
بعدی»    آخر»»   
اسم الکتاب : دانشنامه جهان اسلام المؤلف : بنیاد دائرة المعارف اسلامی    الجزء : 1  صفحة : 956

 

بِرْس ، یا بِرسِ نِمرود (که در متون کهن به شکل بُرس نیز آمده) ویرانه ای در چهارده کیلومتری جنوب غربی شهر حِلّه در کرانة رود فرات ، و نوزده کیلومتری جنوبِغربی شهرِ بابِل ، در ساحل شرقیِ دریاچة هندیه.

این مکان ، شهر کهن بورسیپّا بوده که همطراز بابل به شمار می رفته است . عربها این ویرانه های عظیم را، که از بزرگترین آثارِ باقیمانده از عهد بابلیهاست ، قصر نمرودبن کنعان («صَرْح نمرود»، یاقوت ، ج 1، ص 136) یا بُخْتُ نَصَر (همان ، ج 1، ص 165) می پنداشتند. در عصر حاضر نیز آن را خرابه های برجِ بابل می دانند. این تصور نادرست حتی پس از آنکه راولینسن با استفاده از کتیبه ها ثابت کرد که خرابه ها متعلق به برج معبدِ «نبو » در بورسیپا بوده ، همچنان وجود داشت . هنوز روشن نیست که در قرون اولیة اسلامی ، شهری در این ناحیة کهن بر جای بوده است یانه ؛ تنها بَلاذُری از «عَجَمَه بُرس » (به آشوری : «اگمّی ») ، ناحیة اطراف دریاچة باتلاقی برس نام برده که علی علیه السلام تصرف کرده بود. قُدامه به برسِ علیا و سفلی اشاره کرده و ابن خرداذبه در صورتهای خراج ، آنها را سیبَیْن و وُقوف خوانده و از نواحی (طَسّوج ) استانِ بِهْقُباذ مرکزی دانسته است .

در دوران باستان نیز ناحیة بابل و خصوصاً بورسیپا، از لحاظ صنعت نساجی شهرت داشته است (برای مثال رجوع کنید به استرابون ، ج 17، فصل اول ، ص 7). این صنعت در دورة اسلامی ادامه یافت . به گفتة مسعودی (ج 6، ص 59) جامه هایی که در ناحیة برس تهیه می شد بُرْسیّه ، یا به اعتبار نام روستایی میان برس و بابل و حلّه ، خُطرنیّه خوانده می شد (طبق تصحیح گ . هوفمان ). بنابراین ، «نَرسِیّه » در معجم البلدان (ج 4، ص 773) باید به «بُرسیّه » تصحیح شود.


منابع :
(1) ابن خرداذبه ، المسالک والممالک ، چاپ دخویه ، لیدن 1967، ص 8؛
(2) عبدالله بن عبدالعزیز بکری ، معجم ما استعجم من اسماءالبلاد والمواضع ، ص 149؛
(3) احمدبن یحیی بلاذری ، فتوح البلدان ، چاپ دخویه ، لیدن 1866، فهرست ؛
(4) قدامة بن جعفر، کتاب الخراج ، چاپ دخویه ، لیدن 1967، ص 238؛
(5) علی بن حسین مسعودی ، مروج الذهب و معادن الجوهر ، چاپ باربیه دمینار و پاوه دکورتل ، پاریس 1861ـ1877، ج 6، ص 59؛
(6) یاقوت حموی ، معجم البلدان ، چاپ ووستنفلد، لایپزیگ 1866ـ1873، ج 1، ص 136، 565، ج 4، ص 773؛


(7) A.Berliner, Beitrجge zur Geographie und Ethnographie Babyloniens im Talmud und Midrasch, 26;
(8) H.V. Hilprecht, Explorations in Bible lands , 182ff;
(9) G. Hoffmann, Syrische Akten Persischer Mجrtyrer , 26, note 206;
(10) H.Rawlinson, "On the Birs Nimru ¦ d or the great temple of Borsippa", in JRAS , XV  (1860);
(11) Strabo, Gإographie , XV  , I, 7;
(12) M. Streck, Babylonien nach den arabischen Geographen , 16.

/ ا. هرتسفلد ( د. اسلام ) /



اسم الکتاب : دانشنامه جهان اسلام المؤلف : بنیاد دائرة المعارف اسلامی    الجزء : 1  صفحة : 956
   ««الصفحة الأولى    «الصفحة السابقة
   الجزء :
الصفحة التالیة»    الصفحة الأخيرة»»   
   ««اول    «قبلی
   الجزء :
بعدی»    آخر»»   
صيغة PDF شهادة الفهرست