بِرْزال ، بنو ، قبیله ای از بربرهای زِناتَه که گفته اند در آغاز قرن چهارم در ناحیة زابِ سفلی (جنوب مسیله) به سر می برده اند. این بربرها، با خلیفة فاطمی عبیداللّه (مهدی ) که در مسیله قلعه ای برای مراقبت آنان بنا کرده بود، پیوسته در نبرد بودند. آنان به حمایت از ابویزید * ، از خوارج آشوبگر، برخاستند و هنگامی که منصور خلیفة فاطمی ، در تعقیب ابویزید برآمد، او را پناه دادند. با آنکه خلیفه ایشان را عفو کرد، در 360 در شورش جعفر * بن اندلسی ، حاکم زاب ، شرکت جستند، اما فشار دولت فاطمی ایشان را مجبور به هزیمت کرد و عاقبت به اسپانیا پناهنده شدند و در آنجا، در خدمت شاهان اموی ، فوجی از سپاهیان بربر تشکیل دادند. هنگامی که خلیفه الحاکم ثانی وفات یافت ، ررجوع کنید به سای این سپاه از ابن ابی عامر جانبداری کردند؛ لذا از باب پاداش ، یکی از ایشان به حکومتِ ناحیة قرمونه منصوب شد. در آغاز قرن پنجم اندلس دچار هرج و مرج شد، و بنو بِرزال دولت کوچک مستقلی در قرمونه تشکیل دادند که می خواست در مقابل جاه طلبیهای عبّادیان اشبیلیه پایداری کند، ولی عاقبت در 459 ناگزیر از شاه اشبیلیه تمکین کردند و همچنانکه قبلاً در کشور مغرب مضمحل شده بودند، در اینجا نیز به عنوان گروهی متشکل از میان رفتند.
منابع : (1) ابن حزم ، کتاب الانساب ، چاپ لوی ـ پرووانسال ، قاهره 1948، ص 463؛ (2) ابن حوقل ، کتاب صورة الارض ، چاپ کرامرس ، لیدن 1938ـ 1939، ج 1، ص 86 ، 106؛ (3) ابن عذاری ، کتاب البیان المغرب ، ج 1،چاپ کولن و لوی ـ پرووانسال ، لیدن 1948ـ1951، ص 190ـ191؛ (4) محمدبن محمد ادریسی ، المغرب ، چاپ دُزی و دخویه ، لیدن 1866، ص 99؛ (5) محمدبن حسن طوسی ، کتاب الاستبصار ، چاپ کرامر،وین 1852، ص 60؛ کتاب مفاخرالبَربَر ، چاپ لوی ـ پرووانسال ،
(6) رباط 1934، ص 44؛ (7) احمدبن اسحاق یعقوبی ، البلدان ، چاپ دخویه ، لیدن 1892، ص 215؛
(8) `Abd Alla ¦ h ibn `Abd al-`Aziz Bakr ¦ , Description de l'Afrique septentrionale , Algiers 1977, 59; (9) R. Dozy, Histoire des musulmans d'Espagne 2, , 202, 206-207, , 231; (10) Ibn Ath ¦ r, Annales du Maghreb et de l’Espagne, tr. E.Fagnan, Algiers 1901, 345; (11) Ibn Khaldu ¦ n, Histoire des Berbةres, tr. de Slane, Algiers 1852-1856, , 183, 203, 210, 291-293; (12) E. Lإvi. Provenµal, Histoire de l'Espagne musulmane, Leiden-Paris 1950-1953, index; (13) `Abd al-Wa ¦ h ¤ id Marra ¦ kush ¦ , Mu`djib , tr. Fagnan, Algiers 1893, 63, 83.