بَراقی ، حسین بن احمد (یا سیدحسّون براقی )، مورخ و رجال شناس شیعیِ عراقی در 1261 در براق ، از محلات نجف ، در خانواده ای اهل علم به دنیا آمد. از دوران کودکی نزد دانشمندان و ادیبان به تحصیل پرداخت و در جوانی به سلک اهل علم درآمد. به تاریخ ، بویژه تاریخ عراق ، سخت دلبسته بود و برای آگاهی از حوادث تاریخی و نیز کسب اطلاعات ، با استادان و آگاهان الفت و مراوده داشت . همچنین به مطالعة کتب تاریخی اهتمام بسیار می ورزید. بسیاری از کتابها را استنساخ می کرد و نسخه های خطی بعضی از کتابهای نایاب که به خط او نوشته شده تا این اواخر در کتابخانه های نجف موجود بوده است (آقابزرگ طهرانی ، جزء 1، قسم 2، ص 524). براقی زبان فارسی را نیک می دانست و از کتب فارسی در بارة تاریخ عراق مطلب جمع می کرد (همان ، جزء 1، قسم 2، ص 525) و برای نگارش دقیق تاریخ ، به بیشتر شهرهای عراق مسافرت و از آثار باستانی آنها دیدن کرد (همانجا). او درواقع تنها مورخی است که تمامی همت خود را صرف نوشتن تاریخ عراق ، خصوصاً کوفه ، کرده است . محمدرضا مظفّر در مقدمة خود بر کتاب تاریخ الکوفه می نویسد که کار براقی حق اهمیت تاریخی این شهر را ادا کرده است (براقی ، ص 13ـ17).

آثار او هر چند از نظر ادبی بلیغ و فصیح نیست ، به سبب در برگرفتن مطالب مهم تاریخی ، توجه مورخان را جلب کرده است .

براقی در 1320، به سبب برخی بیمهریها، به قریه لُهَیْبات ، از نواحی حیره ، مهاجرت کرد و تا پایان عمر در همانجا به تحقیق و تألیف پرداخت . او در 1332 درگذشت (زرکلی ، ج 2، ص 233) و در نجف به خاک سپرده شد (آقابزرگ طهرانی ، همانجا؛ کحاله ، ج 3، ص 309(

تألیفات براقی حدود هشتاد اثر، و بیشتر در تاریخ و رجال است . او در بعضی از کتابهای خود نکات تازه ای مطرح کرده است . آقابزرگ طهرانی (همانجا)، به گفتة خودش ، همه تألیفات او را دیده است . مهمترین تألیف براقی تاریخ الکوفه ، و بعضی دیگر از آثار او عبارت اند از: بهجة المؤمنین فی احوال الاوّلین و الاخرین ، در تاریخ از ابتدا تا زمان مؤلف در چهار مجلد؛ قلائد الدّر و المرجان فیما جری فی السنین من طوارق الحدثان ، در تاریخ ؛ براقیّة السّیرة فی تحدیرالحیرة ، در تاریخ حیره و آثار قدیم عراق ؛ السیرة البراقیّة فی رد صاحب النفحة العنبریّة ، در علم انساب ؛ کتاب القریش و احوالهم ؛ اکبر المقال فی مشاهیر الرجال ؛ السِرّ المکنون فی الغائب المصون ؛ تغییر الاحکام فیمَن عَبَدَالاصنام ؛ النّخبة الجلیّه فی احوال الوهّابیّة ، در باب تاریخ پیدایش وهابیت و رخدادهای مربوط به آنان در عراق .

---

منابع :
(1) محمد محسن آقابزرگ طهرانی ، طبقات اعلام الشیعة ، جزء 1: نقباءالبشر فی القرن الرابع عشر، مشهد 1404؛
(2) حسین بن احمد براقی ، تاریخ الکوفة ، بیروت 1407/1987؛
(3) خیرالدین زرکلی ، الاعلام ، بیروت 1986؛
عمررضا کحاله ، معجم المؤلفین ، بیروت ( تاریخ مقدمه 1376 ) .

/داود الهامی /