responsiveMenu
صيغة PDF شهادة الفهرست
   ««الصفحة الأولى    «الصفحة السابقة
   الجزء :
الصفحة التالیة»    الصفحة الأخيرة»»   
   ««اول    «قبلی
   الجزء :
بعدی»    آخر»»   
اسم الکتاب : دانشنامه جهان اسلام المؤلف : بنیاد دائرة المعارف اسلامی    الجزء : 1  صفحة : 871

 

بُراق حاجب (با تلفظ صحیحتر: بَرَق حاجب ) ، نخستین امیر از قُتْلُغ خانیان کرمان . اصلاً قراختایی بود و به روایت جوینی ، پس از شکست قراختاییان در کرانة تَلَس (607)، او را نزد سلطان محمد خوارزمشاه بردند و به خدمت شاه درآمد و حاجب سلطان شد. به روایت نَسَوی ، در خدمت گورخان یا فرمانروای قراختاییان نیز همین سمت را داشته است . چون به سفارت نزد سلطان محمد رفت ، سلطان تا شکست نهایی قراختاییان او را به اجبار نزد خود نگه داشت ، پس از آن اجازه داد تا به خدمت او درآید. به روایت جوینی ، پس از آنکه سلطان هنگام گریز از برابر سپاهیان مغول درگذشت و پسرش جلال الدین * خوارزمشاه به هند پناه برد، پسر دیگرش غیاث الدین پیرشاه در عراق عجم مستقر شد (618). براق به او پیوست و غیاث الدین امارت اصفهان را بدو سپرد. براق ، در پی بروز اختلاف با وزیر غیاث الدین ، اجازه یافت تا برای پیوستن به خدمت سلطان جلال الدین رهسپار هند شود. در راه ، والی کرمان بر او تاخت ، اما براق او را شکست داد و فرمانروایی قلمروش را هم به دست گرفت و اندیشة سفر به هند را از سر به در کرد (619). اما به عقیدة نسوی ، براق از همان آغاز به حکومت کرمان منصوب شده بود. هنگامی که جلال الدین در 621 به کرمان آمد، براق را، با کمی تردید و بدگمانی ، در حکومت این ولایت ابقا کرد. اما در 623، که در قفقاز به جنگ مشغول بود، خبر یافت که براق علمِ طغیان برافراشته است . به روایت جوینی ، سلطان برای اینکه شورش او را بسرعت فرونشاند، فاصلة تفلیس تا مرزهای کرمان را ظرف هفده روز پیمود. اما، یا در نتیجة برخورد آشتی جویانة براق یا از آن جهت که او دفاع سرسختانه ای تدارک دیده بود، به قفقاز بازگشت . در 625، غیاث الدین که با برادر خود کشاکش داشت به کرمان گریخت . براق مادر غیاث الدین را برخلاف میل باطنی او به ازدواج خود درآورد، و سپس او را متهم کرد که با همدستی پسرش قصد جان وی را داشته است . هر دوی آنها به قتل محکوم شدند، اما جوینی و نسوی در جزئیات این واقعه اختلاف دارند. به روایت جوینی ، غیاث الدین پیش از مادرش به قتل رسید؛ اما نسوی می گوید که او پس از مرگ مادر مدتی زندانی بود و حتی آوازه درافتاده بود که به اصفهان گریخته است . به نوشتة جوینی براق در این وقت خود را به خلیفه نزدیک گردانید و مسلمانی خود را اطلاع داد و درخواست کرد که خلیفه او را سلطانی مستقل بشناسد. خلیفه نیز این درخواست را اجابت کرد و به او لقب قتلغ سلطان (پادشاه نیک بخت ) داد. در 630، امرای مغول که در ناحیة سیستان به جنگ مشغول بودند او را به اطاعت از خان بزرگ فراخواندند. براق از اینکه شخصاً به مغولستان رود عذر خواست ، اما در عوض پسر خود رکن الدین را به خدمت خان بزرگ روانه کرد. رکن الدین هنوز به مقصد نرسیده بود که از مرگ پدر آگاه شد. این واقعه در تابستان یا اوایل پاییز 632 اتفاق افتاد.


منابع :
(1) محمدبن احمد نسوی ، هذه سیرة السلطان جلال الدین منکبرتی ، چاپ هوداس ، پاریس 1891ـ1895؛


(2) Djuwayn ¦ â , The history of the World-Conqueror , tr. J. A. Boyle, Manchester 1958;
3- B. Spuler, Die Mongolen in Iran 2 , Berlin 1955.

(4) ) / د. اسلام / و. بارتولد؛
ج . بویل (



اسم الکتاب : دانشنامه جهان اسلام المؤلف : بنیاد دائرة المعارف اسلامی    الجزء : 1  صفحة : 871
   ««الصفحة الأولى    «الصفحة السابقة
   الجزء :
الصفحة التالیة»    الصفحة الأخيرة»»   
   ««اول    «قبلی
   الجزء :
بعدی»    آخر»»   
صيغة PDF شهادة الفهرست