خطيب كرمانشاهى ، خطيب كرمانشاهى، محمد زكى بن ابراهيم، واعظ، اديب، متكلم و فقيه امامى قرن دوازدهم. از شرح حال و زندگى او اطلاع چندانى در دست نيست. گفته اند كه پدر و مادرش از اهل سنّت بودند و او ــكه در هفت يا هشت سالگى به تشيع گراييده بودــ از نزد آنان گريخت و به حاكم همدان، اسماعيل خان، پناه برد (رجوع کنید به قزوينى، ص 166؛ مدرس تبريزى، ج 2، ص 150). اسماعيل خان او را نزد خود نگاه داشت و به معلّم سپرد. خطيب پس از گذراندن تحصيلات عالى به منصب شيخ الاسلامى كرمانشاه رسيد و امور شرعى آن سامان به او واگذار شد (قزوينى، ص 167). او همچنين مدتى امام جمعه كرمانشاه و سپس امام جمعه اصفهان شد (همان، ص 168؛ مدرس تبريزى، همانجا). نادرشاه پس از شنيدن وصف خطيب، او را به سمت قاضى لشكر منصوب كرد (قزوينى، ص 167؛ مدرس تبريزى، همانجا). در كتاب حديث نادرشاهى (ص 181، 213، 239) از فردى به نام ميرزا زكى كه مشاور موثق نادرشاه بوده، نامبرده شده كه ظاهرآ همين خطيب كرمانشاهى است.

سيدعبداللّه جزايرى و عبدالنبى قزوينى، كه با او مصاحبت داشته اند، مقام علمى و شخصيت وى را ستودهاند (جزايرى، ص 140؛ قزوينى، ص 166). خطيب كرمانشاهى واعظى چيرهدست بود و بسيارى به سبب مواعظ او هدايت شدند (قزوينى، ص 167).

او در 1159 بر اثر اتهام و سخنچينى ملاعلى مدد، ملقب به امام افندى، و به امر نادرشاه به قتل رسيد (همانجا؛ مدرس تبريزى، همانجا). امينى (ص 240ـ242) نام او را در شمار شهيدان فضيلت در قرن دوازدهم آورده است.

تنها اثرى كه شرح حال نويسان از او ياد كرده اند كتابى است با نام الرد على رسالة نجاسة غير الامامى كه ردى است بر رساله تنجيس غيرامامى و اخراج آنها از اسلام، نوشته حيدرعلى شيروانى (آقابزرگ طهرانى، ج 10، ص 199؛ امين، ج 7، ص 68؛ نيز رجوع کنید به قزوينى، ص 168 با اندك اختلافى در عنوان). با اين حال، نسخه خطى كتابى با نام تجويدالقرآن نيز به نام او در مدرسه باقريه* مشهد موجود بوده است (رجوع کنید به فاضل، ص 95).