responsiveMenu
صيغة PDF شهادة الفهرست
   ««الصفحة الأولى    «الصفحة السابقة
   الجزء :
الصفحة التالیة»    الصفحة الأخيرة»»   
   ««اول    «قبلی
   الجزء :
بعدی»    آخر»»   
اسم الکتاب : دانشنامه جهان اسلام المؤلف : بنیاد دائرة المعارف اسلامی    الجزء : 1  صفحة : 6841

 

نوائى، رضاقلى خان ، منشى الممالك و از رجال دورۀ آقامحمدخان و فتحعلى شاه قاجار. پدرش، عبدالمجيد، اهل قريۀ نوا، در لاريجان، بود. از تاريخ تولد، آغاز زندگى و چگونگى ورود رضاقلىخان به دربار قاجار و شغل منشى الممالكى او اطلاعى در دست نيست. هنگامى كه حاج ابراهيم كلانتر دروازۀ شيراز را به روى لطفعلى خان زند بست و از آقامحمدخان خواست كه براى تحويل اموال و خزاين لطفعلىخان فردى را به شيراز بفرستد (ساروى، ص 198؛ حسينى فسائى، ج 1، ص 649)، آقامحمدخان در 4 ربيعالاول 1206 رضاقلى خان را براى اين كار به آنجا فرستاد. رضاقلىخان تمام اموال لطفعلىخان( از جمله هزار ماديان) و اهل و عيال او را به اصفهان برد و سپس به تهران آورد (مفتون دنبلى، ص 65؛ هدايت، ص 313؛ اعتمادالسلطنه، 1367ش، ج 3، ص 1416). پس از قتل آقامحمدخان، رضاقلىخان به همراه محمدحسينخان كشيكچىباشى و ميرزااسداللّهخان وزير لشكر، جواهرات سلطنتى را با گروهى از سران سپاه به تهران آورد (خاورى شيرازى، ج 1، ص 47ـ 48؛ سپهر، ج 1، ص 85). در 1220 ميرزا رضاقلى منشىالممالك، ناظم امور درب سراى سلطنتى شد. در 1221، فتحعلىشاه كارهاى دولتى را ميان چهار وزير تقسيم كرد و رضاقلىخان را وزير رسائل (دارالانشاء) نمود (خاورى شيرازى، ج 1، ص 244؛ اعتمادالسلطنه، 1367ش، ج 3، ص 1479ـ1480). در1224، رضاقلى خان به عنوان وزير محمدولى ميرزا، حاكم خراسان، به خراسان رفت (خاورى شيرازى، ج 1، ص 307؛ اعتمادالسلطنه، 1367ش، ج 3، ص1495ـ1496). وى پس از چند سال به مكه رفت و هنگام بازگشت، در 1234 به شيراز رفت و به درخواست حسينعلىميرزا فرمانفرما، حاكم فارس، در شيراز ماند و وزير او شد. رضاقلی خان پس از مدتى به تهران آمد و در 1237 درگذشت (محمودميرزا قاجار، ج 2، ص 642ـ643؛ فسائى، ج 1، ص 718؛ ديوانبيگى، ج 1، ص800).

رضاقلى خان شعر مى سرود و سلطانى تخلص مى كرد (اعتمادالسلطنه، 1357، ص 55؛ ديوانبيگى، همانجا). خاندان نوائى خود را از اعقاب اميرعليشير نوائى، وزير سلطان حسينبايقرا،می-دانستند. در دورۀ قاجار، ورود اين خاندان به امور حكومتى از رضاقلى خان و پسرعمويش، چراغعلى خان نوائى، آغاز شد (بامداد، ج 2، ص 39). ميرزامحمدتقى پسر رضاقلى خان بود كه در 1249 منشى الممالك شد (هدايت، ص 436).


منابع :
(1) محمدحسنخان اعتمادالسلطنه، تاريخ منتظم ناصرى، چاپ محمداسماعيل رضوانى، تهران 1367ش؛
(2) همو، صدرالتاريخ، چاپ جمشيد كيانفر، تهران 1349ش؛
(3) مهدى بامداد، شرح حال رجال ايران، تهران 1357ش؛
(4) فضلاللّه خاورى¬شيرازى، تاريخ ذوالقرنين، چاپ ناصر افشارفر، تهران1380ش؛
(5) احمدعلى ديوان¬بيگى، حديقةالشعراء، چاپ عبدالحسين نوائى، تهران 1364ش؛
(6) محمدبن محمدتقى ساروى، تاريخ محمدى: احسنالتواريخ، چاپ غلامرضا طباطبائى¬مجد، تهران 1371ش؛
(7) محمدتقى سپهر، ناسخالتواريخ، چاپ جمشيد كيانفر، تهران 1377ش؛
(8) ميرزاحسن حسينى فسائى، فارسنامۀ ناصرى، چاپ منصور رستگار فسائى، تهران 1367ش؛
(9) عبدالرزاق بيك مفتون دنبلى، مآثرسلطانيه، چاپ غلامحسين زرگرىنژاد، تهران 1383ش؛
(10) محمودميرزا قاجار، سفينةالمحمود، چاپ عبدالرسول خيامپور، تبريز 1346ش؛
(11) رضاقلىخان هدايت، فهرسالتواريخ، چاپ عبدالحسين نوائى و ميرهاشم محدث، تهران 1373ش.

/ ثريا شهسوارى/





تاریخ انتشار اینترنتی: 20/04/1390

اسم الکتاب : دانشنامه جهان اسلام المؤلف : بنیاد دائرة المعارف اسلامی    الجزء : 1  صفحة : 6841
   ««الصفحة الأولى    «الصفحة السابقة
   الجزء :
الصفحة التالیة»    الصفحة الأخيرة»»   
   ««اول    «قبلی
   الجزء :
بعدی»    آخر»»   
صيغة PDF شهادة الفهرست