حَنَش صنعانى ، حَنَش صنعانى، أبورِشْدِين حنشبن عبداللّه، تابعى و محدّث قرن اول. درباره نام پدر او در منابع اختلاف هست و در برخى از آنها على ذكر شده است (براى نمونه رجوع کنید به حُمَيْدى، ج 1، ص 316؛
مِزّى، ج 7، ص 429). درباره او مطلب چندانى در منابع موجود نيست، خاصه كه شرح حال وى با معاصران همنامش در آميخته است (رجوع کنید به ابنعساكر، ج 15، ص 309ـ310؛
مزّى، ج 7، ص 430، 432). او به قريه صنعا، نزديك دمشق، منسوب است (رجوع کنید به ابنعساكر، ج 15، ص 307ـ309؛
ياقوت حموى، ج 3، ص 426ـ427). ابنسعد (ج 5، ص 536) حنش را ايرانى دانسته است (مِنَالابناء). ابوسعيدبن يونس، حنش را از اصحاب على عليهالسلام معرفى كرده و گفته است كه پس از شهادت آن حضرت، وى به مصر رفت و بعدها در فتوحات مغرب و اندلس شركت كرد (رجوع کنید به ابنعساكر، ج 15، ص 312؛
مزّى، ج 7، ص 431؛
قس ابنسعد، ج 5، ص 93؛
حميدى، ج 1، ص 316ـ 317). حنش در قيام عبداللّهبن زبير شركت داشت و سپاهيان اموى او را اسير كردند اما خليفه اموى، عبدالملكبن مروان، وى را آزاد كرد. رفتار نيك عبدالملك با حنش به اين سبب بود كه عبدالملك در هنگام فتوحات افريقيه نزد او بود (حميدى، ج 1، ص 315ـ316؛
مزّى، همانجا). حنش نخستين فردى بود كه عشورِ (مالياتِ) افريقيه را جمعآورى كرد (حميدى، ج 1، ص 318)، او در سال 100 در افريقيه درگذشت (رجوع کنید به مزّى، همانجا؛
قس ابنسعد، ج 5، ص 536 كه از وفات حنش در مصر سخن گفته است). ابنسعد (همانجا) از سلمةبن سعيدبن منصوربن حنش، نواده حنش، نام برده است.

حنش از علىبن ابىطالب عليهالسلام، فَضَالةبن عُبَيد، رُوَيْفعبن ثابت انصارى، ابوهريره و كسان ديگرى روايت نقل كرده است (رجوع کنید به مزّى، ج 7، ص 430). از حنش، فرزندش حارث و نيز حارثبن يزيد و سلامانبن عامر روايت نقل كردهاند (حميدى، ج 1، ص 317؛
مزّى، همانجا). بناى مسجدجامعِ شهرِ سرقسطه را به او نسبت دادهاند (رجوع کنید به ابنعساكر، ج 15، ص 315؛
ضبّى، ج 1، ص 345). ضبّى (ج 1، ص 347)، به نقل از ابوعلى غسانى، از دفن او در سرقسطه سخن گفته است. احمدبن عبداللّه عجلى (ج 1، ص 326) و ابوزُرعه (رجوع کنید به ابنابىحاتم، ج 3، ص 291) او را ثقه دانستهاند. ابنابىحاتم (همانجا) وى را فردى صالح در حديث معرفى كرده است (نيز رجوع کنید به مزّى، همانجا).

---

منابع:
(1) ابنابىحاتم، كتاب الجرح و التعديل، حيدرآباد، دكن 1371ـ1373/ 1952ـ1953، چاپ افست بيروت (بىتا.)؛
(2) ابنسعد (بيروت)؛
(3) ابنعساكر، تاريخ مدينة دمشق، چاپ على شيرى، بيروت 1415ـ1421/ 1995ـ2001؛
(4) محمدبن فتوح حُمَيْدى، جذوة المقتبس فى تاريخ علماء الاندلس، چاپ ابراهيم ابيارى، قاهره 1410/1989؛
(5) احمدبن يحيى ضبّى، بغية الملتمس فى تاريخ رجال اهل الاندلس، چاپ ابراهيم ابيارى، قاهره 1410/1989؛
(6) احمدبن عبداللّه عجلى، معرفةالثقات، چاپ عبدالعليم عبدالعظيم بستوى، مدينه 1405/1985؛
(7) يوسفبن عبدالرحمان مِزّى، تهذيب الكمال فى اسماء الرجال، چاپ بشار عواد معروف، بيروت 1422/2002؛
(8) ياقوت حموى.

/ مينا احمديان /